________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.८३ लवणसमुद्रे जलवृद्धिहासनिरूपणम् ५३१ उपरि मुखमूले-एकैकं योजनशतं विष्कम्भेण । तेषां खलु क्षुद्रपातालानां कुडयाः सर्वत्रसमाः दशयोजनानि बाहल्येन प्रज्ञप्तानि सर्ववज्रमयाणि अच्छानि याक्तप्रतिरूपाणि । तत्र खलु बहवो जीवाः पुद्गलाश्च यवादशाश्वता अपि । प्रत्येकं २ अर्धपल्योपमस्थितिकाभि देवताभिः परिगृहीताः । तेषां खलु क्षुद्रपातालानां त्रयस्त्रिभागाः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-अधस्तनस्त्रिभागो-मध्यमस्त्रिभागः-उपरितनस्त्रिभागः ते खलु त्रिभागास्त्रीणि योजनशतानि त्रयस्त्रिंशानि योजनत्रिभागं च बाहल्येन प्रज्ञप्ताः । तत्र खलु यः अधस्तनविभागः अत्र खलु वायुकायः, मध्यमे त्रिभागे-वायुकायोऽप्कायश्च, उपरितनेऽप्कायः, एवमेव सपूर्वापरेण लवणसमुद्रे सप्तपातालसहस्राणि अष्टौ चतुरशीत्यधिकानि पातालशतानि भवन्तीत्याख्यातम् । तेषां खलु महापातालानां क्षुद्रपातालानां चाऽधस्तनमध्यमयो स्त्रिभागयोबहवउदाराः वाताः संखिद्यन्ते-संमूर्छन्ति-एजन्ते चलन्ति कंपन्ते-क्षुभ्यन्ति घट्टन्ते -स्पन्दन्ते तं तं भावं परिणमन्ति । तदा खलु तदुदकम् उन्नाम्यते यदा खलु तेषां महापातालानां क्षुद्रपातालानां च अधस्तनमध्यमयोः त्रिभागयोः नो बहव उदारा यावत् तं तं भावं न परिणमंति तदा खलु तदुदकं नो उन्नाम्यते अंतरापि च खलु ते वातमुदरयन्ति अंतरापि च खलु तत् उदकमुन्नाम्यते अंतरापि च ते वाताः नोदीरयंति अंतरापि च खलु तत् उदकं नो उन्नाम्यते । एवं खलु गौतम! लवणसमुद्रे चतुर्दश्यष्टम्युदिष्ट पौर्णमासीषु अतिरेकं २ वर्द्धते वा हीयते वा ।।सू. ८२॥
टीका-'कम्हा णं भंते ! लवणसमुद्दे' कस्मात्कारणात् खलु भदन्त ! लवणसमुद्रे 'चाउद्दसह मुदिह पुण्णिमासिणीसु' अत्र उद्दिष्ठाऽमावस्या पौर्णमासी प्रतीता, ___ लवणसमुद्र में जो चतुर्दशी आदि तिथियों में जल की अधिक वृद्धि देखी जाती है सो इसमें क्या कारण हैं-इसी बात को अब गौतम स्वामी प्रभु से पूछते हैं_ 'कम्हा णं भंते ! लवणसमुद्दे चाउद्दसहमुद्दिट्ट पुणिमासिणीसु अतिरेगं'-इत्यादि ।
टीकार्थ-हे भदन्त ! लवणसमुद्र का पानी चतुर्दशी, अष्टमी, अमावस्या एवं शुक्लपक्ष की पूर्णमासी तिथियों में जो अतिशय वृद्धि
લવણસમુદ્રમાં જે ચૌદશ વિગેરે તિથિમાં પાણીની વધારે વૃદ્ધિ દેખાય છે તે તેમાં શું કારણ છે? એજ વાત હવે ગૌતમસ્વામી પ્રભુશ્રીને પૂછે છે'कम्हाणं लवणसमुदे चाउदसद्वमुट्ठि पुण्णिमासिणीसु अतिरेगे' त्याहि.
ટીકાથ–હે ભગવન લવણસમુદ્રનું પાણી ચૌદશ, આઠમ, અમાસ અને પુનમ એ તિથિમાં જે અત્યંત વધેલું જણાય છે. તેનું શું કારણ છે?
જીવાભિગમસૂત્ર
