________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ३. उ. ३ सू. ८१ लवणसमुद्रवर्णनम्
५१९
सुस्थितो नामाऽत्र देवो लवणाधिपतिः यश्च महर्धिकः पल्योपमायु महाबलः स खलु तत्र स्थाने सामानिकादीनां यावत् लवणसमुद्रस्य सुस्थिता राजधान्या बहूनां वानव्यन्तरादीनां चाधिपत्यं कुर्वन् विहरति तत्तेनाऽर्थेन गौतम ! लवण समुद्रः एवमुच्यते । अथोत्तरं च गौतम ! लवणसमुद्रः शाश्वतो नाम यन्न कदापि नासीत् यन्न कदापि न भवति यन्न कदापि न भविष्यति, अभूत् - भवतिभविष्यति च ध्रुवो यावन्नित्यः ॥०॥८१॥
॥ अथ लवणसमुद्रे चन्द्रादीनां परिसंख्यामारभते ॥ मूलम् - लवणेणं भंते! समुद्दे कति चंदा पभासिंसु वा पभासिंति वा पभासिस्संति वा एवं पंचण्ह वि पुच्छा ? गोयमा ! लवणसमुद्दे चत्तारि चंदा पभासिंसु वा ३ चत्तारि सूरिया तर्विसु वा ३ वारसुत्तरं नक्खत्तस्यं जोगं जोएंसु वा ३ तिष्णि बावण्णा महग्गहसया चारं चरिंसु वा ३ दुण्णिसयसहस्सा
में रहता है इसकी आयु एक पल्योपम की है यह बहुत बलशाली है यह वहाँ रहता हुआ सामानिक आदि देवों का यावत् लवणसमुद्र का सुस्थित राजधानी का और अनेक वानव्यन्तर आदि देवों का आधिपत्य करता हुआ अपने समय को सुख पूर्वक व्यतीत करता है इस कारण हे गौतम ! इस समुद्र का नाम लवणसमुद्र ऐसा कहा गया है अथवा हे गौतम ! 'लवणसमुद्र' यह नाम शाश्वत है क्योंकि यह पहिले कभी नहीं था ऐसा नहीं है वर्तमान में नहीं हैं ऐसा भी नहीं है तथा आगे भी इस का अस्तित्व नहीं रहेगा ऐसा भी नहीं है अतः यह पहिले था वर्तमान में है और आगे भी रहेगा अतः यह ध्रुव यावत् नित्य है इस लिये यह अनिमित्तिक है || सू० ८१ ॥
વિશેષણાવાળા છે, અને આ લવસમુદ્રમાં રહે છે, તેમનું આયુષ્ય એક પલ્યેાપમનુ છે. એ ઘણા જ બળવાન છે. એ ત્યાં રહેતા થકા પોતાના સમય સુખપૂર્વક વીતાવે છે. તે કારણથી હું ગૌતમ ! આ સમુદ્રનું નામ લવણુસમુદ્ર એ પ્રમાણે કહેલ છે, અથવા હું ગૌતમ ! લવણુસમુદ્ર શાશ્વત છે. કેમકે-એ પહેલાં ન હતા તેમ નથી. વમાનમાં નથી તેમ પણ નથી, તથા આગળ પણ તેનું વિદ્યમાન પશુ રહેશે નહીં તેમ નથી. તેથી એ પહેલાં હતા વમાનમાં છે અને ભવિષ્યમાં પણ રહેશે, તેથી જ તે ધ્રુવ યાવત્ નિત્ય છે, તેથી તે અનિમિત્તિક છે. ! સૂ॰ ૮૧ ૫
જીવાભિગમસૂત્ર
