________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.७५ नीलवंतादिहृदनिरूपणम् ४२३ तानि खलु द्वाराणि पश्चधनुः शतानि ऊर्ध्वमुच्चैस्त्वेन अर्धतृतीयानि धनुः शतानि विष्कम्भेण तावदेव च प्रवेशेन-श्वेतानि वरकनकस्तूपिकाकानि यावद् वनमाला-इति । तस्य खलु भवनस्यान्तबहुसमरमणीयो भूमिभागः प्रज्ञप्तः स यथा नामक आलिङ्गपुष्करमिति वा यावन्मणीनां वर्णकः । तस्य खलु बहुसमरमणीयस्य भूमिभागस्य बहुमध्यदेशभागे अत्र खलु मणिपीठिका प्रज्ञप्ता पश्च धनुः शतानि आयामविष्कम्भेण अर्धतृतीयानि धनुः शतानि बाहल्येन सर्वमणिमयी । तस्याः खलु मणिपीठिकाया उपरि अत्र खल्वेकं महदेवशयनीयं प्रज्ञप्तम् देवशयनीयस्य वर्णकः। तत्खलु पद्म मन्येनाऽष्टशतेन तदर्थोच्चत्व प्रमाणमात्राणां पद्मानां सर्वतः समन्तात् संपरिक्षिप्तम् । तानि खलु पद्मानि अर्धयोजनमायामविष्कम्भेण तत्त्रिगुणितं सविशेष परिक्षेपेण क्रोशं बाहल्येन दशयोजनानि उद्वेधेन क्रोशमुच्छ्रितानि जलान्तात् सातिरेकाणि तानि दशयोजनानि सर्वांग्रेण प्रज्ञप्तानि । तेषां खलु पद्मानामयमेतद्रूपो वर्णावासः प्रज्ञप्तः तद्यथा-वनमयानि मूलानि यावन्नानामणिमयी पुष्करस्थिबुका ताः खलु कणिकाः क्रोशमायामविष्कम्भेण तत् त्रिगुणितं सविशेष परिक्षेपेण अर्धक्रोशं बाहल्येन सर्वकनकमयी-अच्छा यावत्प्रतिरूपा । तासां खलु कणिकानामुपरि बहुसमरमणीया भूमिभागा यावन्मणीनां वर्णों गन्धः स्पर्शः तस्य खलु पद्मस्याऽपरोत्तरे णोत्तरपूर्वेण नीलवद् इदस्य कुमारस्य चतुर्णा सामानिकसहस्राणां चत्वारि पद्मसहस्राणि प्रज्ञप्तानि एवमेतेन सर्वः परिवारः । नवरं पद्मानां भणितव्यः । तत् खलु पद्मम यैत्रिभिः पद्मवरपरिक्षेपैः सर्वतः समंतात्संपरिक्षिप्तम् तद्यथाआभ्यन्तरेण-मध्येन बाह्येन आभ्यन्तरेण खलु पद्मपरिक्षेपे-द्वात्रिंशत्पद्मशतसहस्राणि प्रज्ञप्तानि माध्यमिके खलु पद्मपरिक्षेपे चतुश्चत्वारिंशत्पद्मशतसहस्राणि प्रज्ञप्तानि । एवमेव सपूर्वापरेणैका पद्मकोटिः विंशतिश्च पद्मशतसहस्राणि भवन्तीत्याख्यातम् । तत्केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते नीलवद् हृदो ह्रदः ? गौतम ! नीलवद इदे खलु तत्र तत्र यानि उत्पलानि यावत् शतसहस्रपत्राणि नोलवत्प्रभाणि नीलबद्हूदकुमारश्च० स एव गमो यावत् नीलवद्हूद इति ॥७५।।
टीका 'कहिणं भंते !' कुत्र खलु भदन्त ? 'उत्तरकुराए कुराए' उत्तरकुरुषु 'कहि णं भंते उत्तरकुराए' इत्यादि ।
टीकार्थ- हद वक्तव्यता में गौतम स्वामीने प्रभु से ऐसा पूछा है'कहि गं भंते ! उत्तरकुराए कुराए नीलवंतद्दहे णामं दहे पण्णत्ते' हे
'कहिणं भंते ! उत्तर कुराए' त्यादि
ટીકાર્થ– આ હદ સંબંધી કથનમાં શ્રી ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એવું पूछयुछे -'कहिणं भंते ! उत्तरकुराए कुराए नीलवंतद्दहे णामं दहे पण्णत्ते' उत्तर
જીવાભિગમસૂત્ર