________________
जीवाभिगमसूत्रे
स्थितिमान्नैरयिकस्तथादेव: । 'सिद्धे णं भंते !' सिद्धः खलु भदन्त ! 'साईए अपज्जवसिए' सादिकोsपर्यवसितः सिद्धो ज्ञानावरणीयाद्यष्टविधकर्मक्षयाज्जीवस्य सिद्धत्व पर्यायः स च कदापि न विनश्यति । 'एगिंदियस्स गं भंते ! अंतरं कालओ केवच्चिरं होइ ?” एकेन्द्रिय पृथिव्यादि जीवस्य कियच्चिरं कालतोऽन्तरम् ? भगवानाह - 'गोयमा जहन्नेणं अंतोमुहुत्त उक्कोसेणं दो सागरोवमसहस्साइ संखेज्जवासमम्भहियाइ" गौतम ! जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम्
१५१४
देवों की कायस्थिति का विचार-नैरयिक जीवों की कायस्थिति के विचार जैसा है 'सिद्धेणं भते !' हे भदन्त ! सिद्ध सिद्ध रूप से कित ने काल तक रहता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'सादीए अपज्जवसिए' हे गौतम! सिद्ध जीव सादि अपर्यवसित होते हैं अतः वे अनन्त काल तक सिद्ध रूप में विराजते हैं । 'एगिंदियस्स णं भते ! अंतरं कालओ केवच्चिरं होई' हे भदन्त ! एकेन्द्रिय जीव का अन्तर कितने काल का होता है अर्थात् एकेन्द्रिय जीव एकेन्द्रिय अवस्था को छोडने के बाद पुनः उसे कितने काल के बाद प्राप्त करता है ? तो इस में उसे कम से कम 'अंतोमु०' एक अन्तर्मुहूर्त का व्यवधान पडता है इसके बाद वह पुनः अपनी पूर्व में छोडी हुई एकेन्द्रिय दशा को प्राप्त कर लेता है और अधिक से अधिक यदि व्यवधान पडता है - ' दो सागरोवमसहस्साइं संखेज्जवासमन्भहियाई' तो वह संख्यात वर्षा
દેવાની કાય સ્થિતિના વિચાર–મૈરયિક જીવાની કાય સ્થિતિના કથન प्रमाणे छे.
'सिद्धे णं भते' डे भगवन् ! सिद्ध व सिद्धपणाथी डेटला प्राण पर्यन्त रहे छे ? या प्रश्नना उत्तरमां अनुश्री उडे छे ! - 'सादीए अपज्जवसिए' डे ગૌતમ ! સિદ્ધ જીવ સાર્દિક અપ વસિત હૈાય છે. તેથી તે અનત કાળ पर्यन्त सिद्ध पशुभां मिराने छे. 'एगिदियम्स णं भंते! अंतरं कालओ केवષ્ચિર હોર્ફ હે ભગવન્ એક ઇંદ્રિયવાળા જીવેાનું અંતર કેટલા કાળનું હોય છે? અર્થાત્ એક ઇંદ્રિયવાળા જીવા એક ઇંદ્રિયપણાની અવસ્થા છોડયા પછી ફરીથી તેને પ્રાપ્ત કરવામાં કેટલા કાળ લાગે છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે-હ ગૌતમ ! એક ઇન્દ્રિયવાળા જીવા એકેન્દ્રિય પર્યાયને છેડયા पछी ने इरीथी तेने आप्त रेतो तेमां तेने मोछाभां गोछ। 'अतोमुहुत्तं' એક અંતર્મુહનું વ્યવધાન આવે છે. તે ફરીથી પોતાની પહેલા છોડેલી એકેન્દ્રિય દશાને પ્રાપ્ત કરીલે છે, અને વધારેમાં વધારે જો વ્યવધાન આવે તે 'दो सग सेवमसहस्साई संखेज्जवासन्भहियाई' तो ते सख्यात वर्ष अधिक मे
જીવાભિગમસૂત્ર