________________
जीवाभिगमसूत्रे तद्भावात्, "तं संजयस्स सव्वप्पमायरहियस्स विविहरिद्धिमओ' तत्संयतस्य सर्वप्रमादरहितस्य विविधऋद्धिमतः । इति वचनात् 'ओहिनाणी असंखेज्जगुणा' एभ्योऽवधिज्ञानिनोऽसंख्येयगुणैरधिकाः । देवनारकाणामप्यवधिज्ञानभावात् । 'आभिणिबोहियनाणी-सुयनाणी विसेसाहिया सटाणे दोवि तुल्ला' तेभ्यः आभिनिबोधकज्ञानी-श्रुतज्ञानी चोभौ विशेषाधिको स्वस्थाने तु द्वावपि परस्परं तुल्यौ द्वयोः परस्परमविनाभावात् । 'केवलनाणी अणंतगुणा' केवलज्ञानिनः उभाभ्याम.
इनके अल्पबहुत्व का विचार-सव्वत्थोवा मण० ओहि असंखेज्ज आभि० सूय. विसेसा० सहाणे दो वि तुल्ला केवल० अणंत. अण्णाणी अणंतगुणा' सब से कम मनः पर्यवज्ञानी है क्योंकि मन: पर्यवज्ञान के स्वामी कम होते हैं अर्थात् चारित्र धारियों मे भी यह सब के नहीं होता है किन्तु किन्हीं २ ऋद्धिधारि चारित्र शालियों के ही यह होता है उक्तंच-'ते संजयस्स सवप्पमायरहियस्स विविधरिद्धिमतो' इनकी अपेक्षा अवधिज्ञानी जीव असंख्यातगुणे अधिक है है क्योंकि संयम के अभाव में भी यह देव और नारकियों के भी हो जाता है इसीलिये इसके स्वामी मनः पर्यवज्ञानी की अपेक्षा असंख्यात गुणे अधिक कहे गये हैं । अवधिज्ञानी की अपेक्षा आभिनिबोधिकज्ञानी और श्रुतज्ञानी विशेषाधिक है। परन्तु स्वस्थान में ये परस्पर में तुल्य में हैं क्योंकि इन दोनों का परस्पर में अविनाभाव सम्बन्ध है । इनकी अपेक्षा केवलज्ञानी अनन्तगुणे अधिक हैं क्योंकि
ममत्वनु पथन'सव्वत्थोवा मणपज्जवनाणी ओहिनाणी असंखेज्जगुणा आभि० सुय० विसेसाहिया सटाणे दो वि तुल्ला केवल० अणंत० अण्णाणी अणंत गुणा' सौथी ઓછા મન:પર્યવજ્ઞાની છે. કેમકે – મન:પર્યવજ્ઞાનના સ્વામી ઓછા હોય છે. અર્થાત્ ચારિત્રધારિયામાં પણ તે બધાને હેતા નથી પરંતુ કઈ કઈ દ્ધિधारी यात्रिधारीयोन ४ ते डाय छे. ४थु ५९४ छ -'ते संजयस्स सव्वप्प. मायरहियस्स विविधरिद्धिमंतो' तना ४२तां भवधिज्ञान पालो मसंध्यातગણું વધારે છે. કેમ કે સંયમના અભાવમાં પણ તે દેવ અને નારકીને પણ થાય છે. તેથી તેના સ્વામી મન:પર્યવજ્ઞાનીના કરતાં અસંખ્યાતગણ વધારે કહેવામાં આવેલ છે. અવધિજ્ઞાનીના કરતાં આભિનિબોધિકત્તાની અને શ્રુતજ્ઞાની વિશેષાધિક છે. પરંતુ સ્વસ્થાનમાં તે પરસ્પર સરખા છે. કેમકે આ બન્ને જ્ઞાનને પરસ્પરમાં અવિનાભાવ સંબંધ છે. તેના કરતાં કેવળજ્ઞાની અનંતગણું વધારે છે. કેમ કે સિદ્ધ જી અનંત
જીવાભિગમસૂત્ર