________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.१० सू.१४७ जीवानां चातुर्विध्यनिरूपणम् १४४१ स्वरूपः । 'अचक्खुदंसणिस्स दुविहस्स नत्थि अंतरं' द्वेधाभिन्नस्याऽचक्षुर्दर्शनिनोऽनाद्यपर्यवसितस्य नास्त्यन्तरम् प्रथमस्याऽपर्यवसितत्वात्, अन्यस्यादिसपर्यवसितस्य नास्त्यन्तरम् -अचक्षुर्दर्शनित्वाऽपगमेभूयोऽचक्षुर्दर्शनित्वाऽयोगात् क्षीणघातिकर्मणःप्रतिपाताऽसंभवात् । 'ओहि दंसणिस्स जहन्नेणं अंतोमुहुत्त-उकोसेणं वणस्सइकालो' अवधिदर्शनिनोऽन्तर्मुहूं तम् अंतरं जघन्येन, प्रतिपातसमयानन्तरसमये एव कस्यापि पुनरवधिदर्शनलाभसंभवात् । उत्कर्षेण वनस्पतिकालः, तावतः कालादूर्ध्वमवश्यमवधिदर्शनसंभवात् । 'केवलदंसणिस्स पत्थि अंतरं' साघपर्यवअन्तर जो वनस्पतिकाल प्रमाण कहा गया है सो उसके सम्बन्ध में पहिले कई जगह प्रकाश डाल दिया गया है इतना काल जब समाप्त हो जावे तब वह पुनः चक्षुर्दर्शन वाला बन जाता है । 'अचक्खु. दंसणिस्स दुविहस्स नत्थि अंतरं' अचक्षुर्दर्शन वाले जीव दो प्रकार के होते हैं-एक अनादि अपर्यवसित अचक्षुर्दर्शनी और दूसरा अनादि सपर्यवसित अचक्षुर्दर्शनी इन दोनों प्रकार के अचक्षुर्दर्शन वालों में अन्तर नहीं होता है क्योंकि प्रथम प्रकार का अचक्षुर्दर्शनी अपर्यवसित है और द्वितीय प्रकार के अचक्षुर्दर्शनी में अचक्षुर्दनित्व के अपगम होने पर पुनः अचक्षुर्दनित्व होने का अयोग है । ऐसे अचक्षुर्दर्शनी क्षीण घातीया कर्म वाले त्रयोदशम गुणस्थानवर्ती जीव होते हैं उनका प्रतिपात नहीं होता है । 'ओहिदंसणिस्स जह० अंतो. मुहुत्तं उक्कोसेणं वणस्सइकालो' अवधिदर्शन वाले का अन्तर जघन्य से एक समय का है क्योंकि अवधिदर्शन के प्रतिपात के अनन्तर વાળા થઈ જાય છે. તથા ઉત્કૃષ્ટથી જે વનસ્પતિ કાળ પ્રમાણનું અંતર કહે વામાં આવેલ છે તેના સંબંધમાં પહેલા અનેક સ્થળે સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી ગયેલ છે. આટલો કાળ જ્યારે સમાપ્ત થઈ જાય તે પછી તે ફરીથી ચક્ષુ ४शन पा सनी लय छ, 'अचक्खुदसणिस्स दुविहस्स नत्थि अंतरं' भन्यक्ष દર્શનવાળા છે બે પ્રકારના હોય છે. એક અનાદિ અપર્યાવસિત અચક્ષુ દર્શની અને બીજા અનાદિ સપર્યવસિત અચક્ષુદશની આ બન્ને પ્રકારના અચક્ષુદર્શન વાળાઓમાં અંતર હેતું નથી, કેમકે પહેલા પ્રકારના અચક્ષુ દશની અપર્યાવસિત છે. અને બીજા પ્રકારના અચક્ષુદર્શનીમાં અચક્ષદની પણનો અગમ થવાથી ફરીથી અચક્ષુદર્શની થવાને અયોગ્ય છે. એવા અચક્ષદશની ક્ષીણ ઘાતિયા કર્મવાળા તેરમાં ગુણસ્થાન વતી જ હોય छ. तमना प्रतिपात थत नथी. 'ओहिंदंसणिस्स जहण्णेणं अतोमुहुत्त उक्कोसेणं वणस्सइकालो' अवधि शनवासानु मत२ धन्यथी से सभयर्नु छ
जी० १८१
જીવાભિગમસૂત્ર
