________________
१३३६
जीवाभिगमसूत्रे होइ' सेन्द्रियो जीवो भदन्त ! कालतः खलु कियच्चिरं भवति ? 'गोयमा ! सईदिए-दुविहे पन्नत्ते तं जहा-अणादीए वा अपज्जवसिए अणादीए वा सपज्जवसिए' गौतम ! सेन्द्रियो द्विविधः -तद्यथा-अनादिक आद्यन्तरहितोऽपर्यवसितः ? अनादिको वा सपर्यवसितः पर्यवज्ञानसहितश्च-२ 'अणिदिए सादीए वा अपज्जवसिए दोण्हं वि अंतरं नत्थि' अनिन्द्रियः सादिकोवाऽपर्यवसितः द्वयोरप्यन्तरं नास्ति । अपर्यवसितत्वात् । __अथ सेन्द्रियाऽनिन्द्रिययोः कतरेकतरेभ्योऽल्पाः ? गौतम ! 'सव्वत्थोवा अणिंदिया' सर्वस्तोका अनिन्द्रियाः 'सईदिया अणंतगुणा' सेन्द्रियाः संसारिणकी स्थिति कालका अपेक्षासे कितनी हे ? उत्तर में प्रभु कहते हैं'गोयमा ! सइंदिए दुविहे पन्नत्ते' हे गौतम ! सेन्द्रिय जीव दो प्रकार के कहे गये हैं-'अणाइए वा अपज्जवसिए अणाईए वा सपज्जवसिए' अनादि अपर्यवसित (अभव्य) और अनादि सपर्यवसित (भव्य) 'अणिदिए सादिए अपजवसिए दोण्हवि अंतरं नत्थि' अनिन्द्रिय जीव सादि अपर्यवसित हैं। दोनों में अन्तर नहीं है। ____ अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-हे भदन्त ! सेन्द्रिय और अनिन्द्रिय जीवों में कौन जीव किनकी अपेक्षा अल्प हैं ? कौन किन की अपेक्षा बहुत हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'सत्वत्थोवा अणिंदिया सइंदिया अणंतगुणा' हे गौतम ! सबसे कम अनिन्द्रिय जीव हैं
और इनकी अपेक्षा सेन्द्रिय जीव अनन्तगुणें अधिक हैं क्योंकि सेन्द्रिय जीवों में निगोद जीवों का भी अन्तर्भाव हो जाता है और ये निगोद
सा प्रश्न उत्तरमा प्रभुश्री ४९ छ –'गोयमा ! सइंदिए दुविहे पण्णत्ते है गीतम! सेन्द्रिय ७१ मे प्रारना ४ामा मावेस छ. 'अणाइए वा अपज्जवसिए, अणाइए वा सपज्जवसिए' मनाहि २५५ वसित (समय) भने साना सपयवसिन (व्य) 'अणिदिए सादिए अपज्जवसिए दोण्ह वि अंतरं नत्थ' અનિંદ્રિય જીવ સાદિ અપર્યાવસિત છે. બન્નેમાં અંતર નથી.
હવે ગૌતમસ્વામી પ્રભુશ્રીને એવું પૂછે છે કે-હે ભગવન ! સેંદ્રિય અને અનિન્દ્રિય જેમાં કયા જી કેના કરતાં અ૫ છે? કયા જી કોના કરતાં વધારે છે. ? કયા જીવો કેની બરાબર છે? અને ક્યા છે કયા wथी विशेषाधि छ ? म प्रश्न उत्तरमा प्रमुश्री ४ छ -'सव्वत्थोवा अणिंदिया सइंदिया अणंतगुणा' गौतम ! सौथी सोछ। भनिन्द्रिय ७१ છે, અને તેના કરતાં સેન્દ્રિય જીવ અનંતગણું વધારે છે. કેમકે–સેંદ્રિય જીવો માં નિગદ ને પણ અંતર્ભાવ થઈ જાય છે. અને એ નિગોદ જી.
જીવાભિગમસૂત્ર