________________
१२९८
जीवाभिगमसूत्रे समयदेवाणं एवं चेव अप्पाबहु०' अप्रथमसमयनैरयिकाणां यावदप्रथमसमयदेवानाम् एवमेवाल्पबहुत्वम्-एतेषां खलु भदन्त ! कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा०' गौतम ! सर्वस्तोका अप्रथमसमयमनुष्याः श्रेण्यसंख्येयभागत्वात् तदपेक्षयाऽप्रथमसमयनैरयिका असंख्येयगुणाः । अंगुलमात्रक्षेत्रप्रदेशराशेः प्रथमवर्गमूले द्वितीयवर्गमूलेन गुणिते यावान्प्रदेशस्तस्य राशिस्तावत्प्रमाणासु श्रेणीषु यावन्त आकाशप्रदेशास्तावत्प्रमाणत्वात् । ततोऽप्रथमसमयदेवा अ० ततोऽप्रथमसमयतिर्यग्योनिका अनन्तगुणाः वनस्पतीनामनन्तत्वात् । है। 'अपढमसमयनेरइयाणं जाव अपढमसमयदेवाणं एवं चैव अप्पा बहु' अप्रथम समयवर्ती नैरयिकों का और यावत अप्रथम समयवर्ती देवों का अल्पबहुत्व इसी प्रकार से है-अर्थात् गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा कि हे भदन्त ! अप्रथमसमयवर्ती नैरयिकों से लेकर अप्रथम समयवर्ती देवों तक के बीच में कौन किनकी अपेक्षा अल्प है ? कौन किनकी अपेक्षा बहुत हैं ? कौन किनके बराबर है ? और कौन किनसे विशेषाधिक है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते है-'गोयमा ! सव्वत्थोवा अपढमसमयमणुस्सा' हे गौतम ! सबसे कम अप्रथमसमयवर्ती मनुष्य हैं । क्योंकि इनका प्रमाण श्रेणि के असंख्यातवें भाग मात्र है। इनकी अपेक्षा अप्रथम समयवर्ती नैरयिक असंख्यातगुणे अधिक है। क्योंकि इनका प्रमाण अङ्गुलमात्र क्षेत्र में जो प्रदेश राशि है उस राशि का प्रथम जो वर्गमूल हो वे उस वर्ग मूल में उसी राशि के द्वितीय वर्ग मूल से गुणा करने पर जितनी प्रदेशराशि आवे उतनी 'अपढमसमयनेरइयाणं जाव अपढमसमयदेवाणं एवं चेव अप्पाबहु' २५प्रथम समय વતી નરયિકોનું અને યાવત્ અપ્રથમ સમયવતી દેવેનું અ૫ બહત્વ એજ પ્રમાણે છે. અર્થાત્ ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એવું પૂછ્યું કે હે ભગવન અને પ્રથમ સમયવતી નરયિકેથી લઈને અપ્રથમસમયવતી દેવે સુધીમાં કશું કોનાથી અ૫ છે? કોણ કોનાથી વધારે છે? કોણ કેની બરોબર છે? અને
योनाथी विशेषाधि४ छ ? २॥ प्रश्न उत्तरमा प्रभुश्री ४ छ 'गोयमा ! सव्वत्थोवा अपढमसमयमणुस्सा' 3 गौतम ! सौथी सोछ। अप्रथम समयवती મનુષ્ય છે. કેમકે તેમનું પ્રમાણ શ્રેણીના અસંખ્યાતમા ભાગ પ્રમાણ માત્ર છે. તેના કરતાં અપ્રથમ સમયવતી નૈરયિક અસંખ્યાતગણી વધારે છે, કેમકે તેમનું પ્રમાણ અંગુલમાત્ર ક્ષેત્રમાં જે પ્રદેશ રાશિ છે. તે રાશિનું જે પહેલું વર્ગમૂળ હોય, એ વર્ગ મૂળથી ગુણવાથી જેટલી પ્રદેશ રાશી આવે એટલી પ્રદેશ રાશી પ્રમાણ શ્રેણિમાં જેટલા આકાશ પ્રદેશ છે. તેની બરાબર છે.
જીવાભિગમસૂત્ર
