________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ५ सू.१२९ पृथ्वीकायादि षण्णामल्पबहुत्वनिरूपणम् ११८१
टीका- 'अप्पा बहुयं ० ' हे भदन्त ! एतेषां षण्णां जीवानां मध्ये कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा विशेषाधिका वा इति प्रश्नः ? भगवानाह - गौतम ! 'सव्वत्थोवा तसकाइया' सर्वस्तोका स्त्रसकायिकाः द्वीन्द्रियादि जीवानामेव त्रसकायत्वात् तेषां च शेषकायाऽपेक्षयाऽल्पत्वात् इति । ' ते उक्काइया असंखेज्जगुणा' सकायिकेभ्य स्तेजस्कायिका असंख्येयगुणा अधिका जीवा भवन्ति असंख्येयलोकाकाशप्रमाणत्वात् इति । ' पुढविकाइया विसेसाहिया' एभ्यः पृथिवीकायिका विशेषाधिकाः प्रभूतासंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणत्वात् तेषां च विशेषकायाsपेक्षयाऽल्पत्वात् इति । 'आउकाइया विसेसाहिया' एभ्योsuaायिका विशेषाधिकाः प्रभूततरासंख्येयभागलो काकाशप्रदेश राशिप्रमाणत्वात् । 'वाउकाइया विसेसाहिया' एभ्यो वायुकायिका विशेषाधिकाः प्रभूततमा अल्पबहुत्व का कथन
'अप्पा बहुयं सव्वत्थोवा तसकाइया तेउक्काइया असंखेज्जगुणा' - इत्यादि ।
टीकार्थ- गौतमस्वामी ने प्रभु से ऐसा पूछा है - हे भदन्त ! पृथिवीकायिकादि जीवों में कौन जीव किनकी अपेक्षा अल्प हैं ? कौन जीव किनकी अपेक्षा बहुत हैं ? कौन जीव किनके बराबर हैं ? कौन जीव किनसे विशेषाधिक हैं ? इसके उत्तर में प्रभु ने ऐसा कहा है-है गौतम ! सबसे कम सकायिक है । इनकी अपेक्षा तेजस्कायिक जीव असंख्यातगुणें अधिक हैं । इनकी अपेक्षा 'पुढविकाइया विसेसाहिया' पृथिवीकायिक जीव विशेषाधिक हैं 'आउकाइया विसेसाहिया' इनकी अपेक्षा अष्कायिक जीव विशेषाधिक हैं- 'वाउकाइया विसेसाहिया' इनकी अपेक्षा वायुकायिक जीव विशेषाधिक हैं 'वण
અલ્પ મહત્વનું કથન
'अप्पाबहुयं सव्वत्थोवा तसकाइया तेउकाइया असंखेज्जगुणा' त्याहि ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એવુ' પૂછ્યું કે હું ભગવન્ પૃથ્વીકાયિક વિગેરે જીવામાં. કયા જીવા ના કરતાં અલ્પ છે ? કયા જીવા કયા જીવા કરતાં વધારે છે ? કયા જીવા કેની ખરાખર છે ? અને કયા જીવા કાનાથી વિશેષાધિક છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે- હે ગૌતમ ! સૌથી ઓછા ત્રસ કાયિક જીવા છે. તેના કરતાં તેજસ્કાયિક જીવા અસંખ્યાતગણા વધારે છે, તેના ४२ 'पुढविकाइया विसेसाहिया' पृथ्वी अयि भवो विशेषाधि छे. 'आउ काइया विसेसाहिया' 'तेनास्तां भावो विशेषाधिः छे. 'वाउक्काइया विसेसाहिया' तेना ४२तां वायुायि व विशेषाधिः छे. 'वणस्सकाइया अनंत
જીવાભિગમસૂત્ર