________________
११४८
जीवाभिगमसूत्रे नियमः, ततः कतिपय निरन्तर पर्याप्तभव संकलनयाऽपि संख्येयान्येऽपि संख्येयान्येव वर्षाणि लभ्यन्ते-न तु-वर्षसहस्राणि वा इति । 'तेइ दिएणं भंते ! संखेज्जराइंदिया' त्रीन्द्रियाणां भदन्त ! कियती खलु भवस्थितिः ? गौतम ! जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षतः संख्येयानि रात्रिन्दिवानि पर्याप्तकत्रीन्द्रियाणां भवस्थितेरुत्कर्षतोप्येकोन-पञ्चाशदिवसप्रमाणतया कतिपयनिरन्तरपर्याप्तभव संकलनायामपि संख्येयरात्रिंदिवानामेव लभ्यमानत्वादिति । 'चउरिदिएणं० संखेज्जामासा' चतुरिन्द्रियाणां खलु जघन्येनार्मुहूर्तम् उत्कर्षतः संख्येयान्मासान् पर्याप्तक चतुरिन्द्रियाणामुत्कर्षतः षण्मासप्रमाणतया कतिपयनिन्तरपर्याप्तभवकालसंकलनया सकता है अतः कतिपय निरन्तर पर्याप्तभवों की संकलना से भी संख्यात वर्ष ही लब्ध होते हैं सौ वर्ष या हजार वर्ष लब्ध नहीं होते हैं। 'तेइंदिए णं भंते। संखेज्जा राइंदिया' पर्याप्तक तेइन्द्रिय जीवों की कायस्थिति हे भदन्त ! कितने काल की है ? तो इसके उत्तर में प्रभु ने कहा-हे गौतम ! पर्याप्तक तेइन्द्रिय जीवों की कायस्थिति जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त की है और उत्कृष्ट से संख्यात रातदिनों को है । क्योंकि इनकी उत्कृष्ट से भवस्थिति ४९ दिन की है अतः कतिपय निरन्तर पर्याप्त भवों की संकलना में वह संख्यात रात दिनों के प्रमाण ही लब्ध होती है । 'चउरिदिए णं संखेजा मासा' पर्याप्तक चौइन्द्रिय जीवों की कायस्थिति जघन्य से एक अन्तर्मुहर्त की है और उत्कृष्ट से वह संख्यात मासों की है क्योंकि चौइन्द्रिय સ્થિતિ હોય એ નિયમ બનિ શકતા નથી તેથી કેટલાક નિરંતર પર્યાપ્તક જીવોની સંકલના-ગણનાથી પણ સંખ્યાત વર્ષજ લબ્ધ બને છે. સે વર્ષ मथवा M२ वर्ष ५ यता नथी. 'तेइंदिएणं भंते ! संखेज्जा राइंदिया' પર્યાપ્તક ત્રણ ઈદ્રિયવાળા જીવેની કાયસ્થિતિ હે ભગવન્! કેટલા કાળની કહેલ છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રીએ કહ્યું કે-હે ગૌતમ ! પર્યાપ્તક તે ઈદ્રિય જીવોની કાયસ્થિતિ જઘન્યથી એક અંતમુહૂર્તની છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાત રાત દિવસની છે. કેમકે એમની ઉત્કૃષ્ટથી ભવસ્થિતિ ૪૯ ઓગણ પચાસ દિવસની છે. તેથી કેટલાક નિરંતર પર્યાપ્ત ભવોની સંકલન-ગણનામાં ते सध्यात रात हसना प्रभाभी evy थाय छे. 'चउरिदिएणं संखेन्जा નાના પર્યાપ્તક ચૌઈ દ્રિય જીની કાયસ્થિતિ જઘન્યથી એક અંતમું હતની છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી તે સંખ્યાત માની છે. કેમકે ચૌઇન્દ્રિય જીવની ભવસ્થિતિ
જીવાભિગમસૂત્ર
