________________
११४६
जीवाभिगमसूत्रे ___ भगवानाह-गौतम ! जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण सातिक सागरोपमसहस्रम् । 'एगिदिय अपज्जत्तएणं भंते ! कालओ केवचिरं होइ ? गोयमा ! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेण वि अंतोमुहुत्तं जाव पंचिंदिय अपज्जत्तए' अपर्याप्तक एकेन्द्रियः खलु भदन्त ! कालतः कियच्चिरं भवति ? भगवानाह-गौतम ! जघन्येनोत्कर्षेणाऽप्यन्तर्मुहूर्तम् अपर्याप्तलब्धेरेतावत्कालप्रमाणत्वात् । इति यावत्पश्चेन्द्रियाऽपर्याप्तकः, अपर्याप्तक द्वित्रि चतुःपञ्चेन्द्रियसूत्राण्यपि भावनीयानि । 'पज्जत्तग एगिदिए णं भंते ! कालओ केवच्चिरं होइ ? गोयमा ! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं संखिज्जाई वाससहस्साइ” पर्याप्तकएकेन्द्रियः खलु भदन्त ! नैरयिक तिर्यक पञ्चेन्द्रिय, और मनुष्यभव तथा देवभव में भ्रमण करने से निष्पन्न हो जाती है 'एगिदिए णं अपनत्तए णं भंते ! कालओ केवच्चिरं होंति' हे भदन्त ! अपर्याप्तक एकेन्द्रिय जीवों की कायस्थिति कितने काल की है ? उत्तर में प्रभु ने कहा है-'गोयमा ! जहण्णेणं अंतोमु० उक्कोसेण वि अंतोमुहुत्तं जाव पंचिंदिए अपनत्तए' हे गौतम ! अपर्याप्तक एकेन्द्रिय जीव की कायस्थिति का काल जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त का है और उत्कृष्ट से भी एक ही अन्तर्मुहूर्त का है क्योंकि अपर्याप्त लब्धि का काल इतना ही होता है । इसी प्रकार से अपर्याप्तक छीन्द्रिय, अपर्याप्तक तेइन्द्रिय और अपर्याप्तक पंचेन्द्रिय जीवों की भी कायस्थिति का काल कहा गया है 'पजत्तगएगिदिए णं भंते ! कालओ केवच्चिरं होई' हे भदन्त ! पर्याप्तक एकेन्द्रिय की कायस्थिति का काल कितना है ? उत्तर में प्रभु कहते સ્થિતિ નૈરયિક, તિર્યક, પંચેન્દ્રિય, અને મનુષ્યભવ તથા દેવભવમાં ભ્રમણ ४२वाथी मनी नय छे. 'एगि दिएणं अपजत्तएणं भंते ! कालओ केवच्चिरं होति' હે ભગવન ! અપર્યાપ્તક એકેન્દ્રિય જીવેની કાયરિથતિ કેટલા કાળની કહેલ छ १ ॥ प्रश्न उत्तरमा प्रमुश्रीले यु-गोयमा ! जहण्णेणं अंतोमुहुत्तं उकोसेण वि अंतोमुहुत्तं जाव पंचिंदिय अपज्जत्तए' 3 गौतम ! २५५यसि से ઈદ્રિયવાળા જીવની કાયસ્થિતિને કાળ જઘન્યથી એક અંતમુહૂર્ત છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી પણ એક અંતમુહૂર્ત છે. કેમકે અપર્યાપક લબ્ધિને કાળ એટલેજ હોય છે. આ જ પ્રમાણે અપર્યાપ્તક બે ઈદ્રિય. અપર્યાપ્તક તે ઈન્દ્રિય, અને અપર્યાપ્તક પંચેન્દ્રિય જીવેની કાય સ્થિતિને કાળ પણ એટલે જ કહેલ छ. 'पज्जत्तग एगिदिएणं भंते ! कालओ केवच्चिर होई' लगवन् ! पर्यात એક ઈદ્રિયવાળા જીવની કાયસ્થિતિને કાળ કેટલે કહેલ છે? આના ઉત્તરમાં प्रभुश्री ४३ छ -'गोयमा ! जहण्णेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं संखिज्जाइं वास
જીવાભિગમસૂત્ર