________________
११२४
जीवाभिगमसूत्रे सेणं वणस्सइ कालो, मणुस्से णं भंते ! मणुस्सेत्ति कालओ केवच्चिरं होइ ? गोयमा ! 'जहण्णेणं अंतो मुहुत्तं उक्कोसेणं तिन्नि पलिओवमाइं पुटवकोडि पुहुत्तमब्भहियाई । णेरइयमणुस्सदेवाणं अंतरं जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं वणस्सइ कालो। तिरिक्खजोणियस्स अंतरं जहन्नेणं अंतो मुहत्तं उक्कोसेणं सागरोवमसयपुहुत्तं साइरेगं । एएसि णं भंते ! णेरइयाणं जाव देवाण य कयरे कयरेहिंतो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा-विसेसाहिया वा ? गोयमा ! सव्वत्थोवा मणुस्सा णेरइया असंखेजगुणा,देवाअसंखेजगुणा, तिरिया अणंतगुणा, से तं चउठिवहा संसारसमावण्णगा जीवा पन्नत्ता । सू. १२५॥
छाया-सौधर्मेशानयोः खलु भदन्त ! कल्पयोः सर्वप्राणाः सर्वभूता यावत् सत्त्वा पृथिवी कायिकतया यावद्वनस्पतिकतया देवतया देवीतया आसनशयनयावदभाण्डोपकरणतया उत्पन्नपूर्वाः ? हन्त गौतम ! असकृत् अथवाऽनन्तकृतः, शेषेषु कल्पेषु, एवमेव नवरं नैव खलु देवीतया यावद्द्यैवेयकाः, अनुत्तरोपपातिकेष्वप्येवमेव नैव खलु देवतया देवीतया । त एते देवाः । नैरयिकाणां खलु भदन्त ! कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ताः, जघन्येन दशवर्षसहस्राणि उत्कर्षेण त्रयस्त्रिंशत्सागरोपमाणि एवं सर्वेषां पृच्छा, तिर्यग्योनिकानां जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण त्रीणि पल्योपमानि, एवं मनुष्याणामपि, देवानां यथा नैरयिकाणाम् । देव नैरिकयोयुवस्थितिः सैव संचिट्ठणा (संस्थान-कायस्थितिः) तिर्यग्योनिकस्य जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण वनस्पतिकालः, मनुष्यः खलु भदन्त ! मनुष्य इति कालतः कियचिरं भवति ? गौतम ! जघन्येनाऽन्तर्मुहूते उत्कर्षेण त्रीणि पल्योपमानि पूर्वकोटिकपृथक्त्वाऽभ्यधिकानि । नैरयिक मनुष्यदेवानामन्तरं जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षण वनस्पतिकालः । तिर्यग्योनि कस्याऽन्तरं जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण सागरोपमशऽपृथक्त्वं सातिरेकम् । एतेषां खलु भदन्त ! नैरयिकाणां यावदेवतानाञ्च कतरेकतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा विशेषाधिका वा ? गौतम ! सर्वस्तोका मनुष्याः नैरयिका असंख्येगुणाः देवा असंख्येयगुणाः तिर्यश्चः अनन्तगुणाः। त एते चतुर्विधाः संसारसमापन्नका जीवाः प्रज्ञप्ताः ॥सू० १२५॥
જીવાભિગમસૂત્ર
