________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ३ उ. ३ सू. १२२ अवधिक्षेत्रपरिमाणनिरूपणम्
"वेमाणियाण मंगलभागमसंखं जहन्नओ ओही । उaare परभवि तब्भवजो होइ तो पच्छा ॥ १ ॥ छाया - वैमानिकानामगुलभागासंख्यं जघन्यतो अवधिः । उपपाते परभविकः तद्भवजो भवति तत्पश्चात् ॥ १ ॥
'उक्को सेणं अवही जाव रयणप्पभा पुढवी उडुं जाव साई विमाणाई तिरियं जाव असंखेज्जा दीवसमुद्दा' प्रज्ञापनायामवधिपदे यथाकथितं तथैवोत्कर्षेणावधिरिहाऽपि वक्तव्यः, प्रज्ञापनापदं चैवम् । तथाहि - ' उक्को सेणं अहे जाव इमीसे रयणप्पा पुढवी हेठिल्ले चरमंते' उत्कर्षेण अधो यावत् एतस्याः रत्नप्रभायाः पृथिव्या अधस्तनात् चरमान्तात् यावदित्यर्थः । ' तिरियं जाव असंखेज्जे दीवसमुद्दे' तिर्यग्यावदसंख्येयान् द्वीपममुद्रान 'उड्ड जाव सगाई विमाणाई' उर्ध्व यावत् स्वकीयानि विमानानि स्वकीय विमानस्तूपध्वजादिकं यावदित्यर्थः ' जाणंति पासंति' जानन्ति पश्यन्ति । एवं सर्णकुमारमाहिंदा वि' एवमेव सनत्कुमारमाहेन्द्रदेवापि जघन्येनाऽङ्गुलाऽसंख्येयभागं जानतः पश्यतः, उत्कर्षेणाऽपि तथैव नवरं - 'अइ जाव दोच्चाए - सक्करप्पभाए पुढवीए हेट्ठिल्ले चरिमंते' अधो यावद् द्विती
१०९९
लेकर नहीं प्रज्ञापना में उत्कृष्ट अवधिज्ञान के विषय में जैसा कथन किया गया है वैसा ही वह कथन यहां पर भी उत्कृष्ट अवधिज्ञान को लेकर किया गया है प्रज्ञापना पद में उत्कृष्ट अवधिज्ञान के विषय में ऐसा यह पाठ है - 'उक्कोसेणं अहे जाव इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए द्विल्ले चरिमंते तिरियं जाव असंखेज्जे दीव समुद्दे, उड जाव सगाई विमाणाई एवं सर्णकुमारमाहिंदा वि' इसी प्रकार से सनत्कुमार और माहेन्द्र देव भी, जघन्य से अवधिज्ञान द्वारा अङ्गुल के असंख्यातवें भाग क्षेत्र को जानते हैं और देखते हैं और उत्कृष्ट से भी जैसा ऊपर कहा गया है वैसा जानते है और देखते है परन्तु 'अहे
ઉત્કૃષ્ટ અવધિજ્ઞાનના સંબંધમાં જે પ્રમાણે કથન કરવામાં આવેલ છે એજ પ્રમાણેનુ તે કથન અહીંયા પણ ઉત્કૃષ્ટ અવધિજ્ઞાનને લઈને કરવામાં આવેલ છે. પ્રજ્ઞાપના પદમાં ઉત્કૃષ્ટ અવધિજ્ઞાનના સંબંધમાં આ પ્રમાણેના या उडेस छे.- 'जाव उक्कोसेणं अहे जाव इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए हेट्ठिल्ले चरिते तिरियं जाव असंखेज्जे दीव समुद्दे उडूढं जाव सगाई विमाणाई, एवं सर्णकुमारमाहिंदा वि' मान प्रमाणे सनत्कुमार अने माहेन्द्रदेव पशु धन्यथी અવધિજ્ઞાન દ્વારા આંગળના એસંખ્યાતમા ભાગ ક્ષેત્રને જાણે છે અને દેખે છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી પણ ઉપર જે પ્રમાણે કહેવામાં આવેલ છે, એ પ્રમાણે જાણે
જીવાભિગમસૂત્ર