________________
७७५
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३सू.४९ वानव्यन्तरदेवानां भवनादिकम् भगवदुत्तरं प्रज्ञापनातो बोध्यम् । पुनर्गौतम : पिशाचादीनां वानव्यन्तराणां मध्यतः प्रथम पिशाचविषये पृच्छति-'कहि गं भंते ! पिसाया णं' इत्यादि, ___'कहि णं भंते ! पिसाया णं देवाणं भवणा पत्रत्ता' कुत्र खलु भदन्त । पिशाचानां भवनानि भौमेयनगराणि प्रज्ञप्तानि-कथितानीति प्रश्नः उत्तरयति 'जहा' इत्यादि, 'जहा ठाणपदे जाव विहरंति' यथा प्रज्ञापनासूत्रे स्थानाख्ये पदे तथा वक्तव्यं यावद्विहरन्तीति पदम् । अत्र पिशाचानां भौमेयनगरवर्णनं सर्व वाच्यम् । तत्र पिशाचा देवाः स्वस्वपरिवारभूतानां देवदेवीनामाधिपत्यं कुर्वन्तो भोगभोगान् भुञ्जाना विहरन्तीति पर्यन्तं सर्व प्रज्ञापनायां द्रष्टव्यमिति ।
पिशाचकुमारराजविषये प्राह-'काल' इत्यादि, 'कालमहाकालेय तत्थ दुवे पिसायकुमाररायाणो पिसायइंदा परिवसंति जाव विहरंति' कालो महाकालश्च तत्र दक्षिणोत्तरदिग्वतिपिशाचानां द्वौ पिशाचकुमारराजानौ पिशाचेन्द्रौ परिवसतौ यावत्पदेन महर्द्धिको महासौख्यौ इत्यादि सर्व कालमहाकालपिशाचेन्द्रयोर्वर्णनं प्रज्ञापनास्थानपदे विलोकनीयम् ।। हुए रहते है यह सव भगवान के उत्तर रूप में प्रज्ञापना सूत्र में देख लेना चाहिये फिर गौतमस्वामी पिशाचादि वानव्यन्तरों में से पिशाच के विषय में पूछते है-'कहिणं भंते पिसाया णं' इत्यादि 'कहि णं भंते ! पिसाया णं देवाणं भवणा पण्णत्ता' हे भदन्त ! पिशाचदेवों के भवन कहां पर कहे गये है ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते है 'जहा ठाणपदे जाव विहरंति' हे गौतम! प्रज्ञापनासूत्र के स्थाननामक दूसरे पद में जैसा इनके सम्बन्ध में कहा गया है वैसा ही वह सब कथन यहां पर भी कह लेना चाहिये यहां पर पिशाच देवों के भौमेयनगरों का सब वर्णन कर लेना चाहिये इन नगरों में पिशाच देव अपने अपने भवन सामानिक કરતા થકા યાવત્ ભગઉપભોગને ભેગવતા થકા રહે છે. આ તમામ કથન ભગવાનના ઉત્તર વાક્ય રૂપે પ્રજ્ઞાપના સૂત્રમાંથી જોઈ લેવુ.
ફરીથી શ્રીગૌતમસ્વામી પિશાચ વિગેરે વાનવ્યતર પૈકી પિશાચના સંબંધમાં पूछे छे । 'कहि णं भते ! पिसायाणं' त्यादि
____ 'कहि णं भते ! पिसायाणं देवाणं भवणा पण्णत्ता' हे सगवन् पिशाय દેના ભવને ક્યાં આગળ આવેલા છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમ स्वामीन है है 'जाव ठाणपदे जाव विहरंति ॐ गौतम! प्रज्ञापन સૂત્રના સ્થાન પદ નામના બીજા પદમાં આ વિષયમાં જે પ્રમાણે કહેવામાં આવેલ છે, એ જ પ્રમાણેનું કથન અહીંયાં પણ કહેવું જોઈએ અહીંયાં પિશાચ દેના ભૌમેય નગરેનું તમામ વર્ણન કરી લેવું જોઈએ એ નગરમાં પિશાચ
જીવાભિગમસૂત્ર
