________________
४०२
जीवाभिगमसूत्रे वहता अपि नियन्ते । ते खलु भदन्त ! जीवाः अनन्तरमुद्धृत्य कुत्र गच्छन्ति, कुत्रोत्पद्यन्ते किं नैरयिकेषु उत्पद्यन्ते तिर्यग्योनिकेणूत्पद्यन्ते ! पृच्छा, गौतम! एव मुद्वर्तना भणितच्या यथा व्युत्क्रान्ती तथैव । तेषां खलु भदन्त ! जीवानां कतिजातिकुलकोटियोनिप्रमुखशतसहस्राणि प्रज्ञप्तानि ? गौतम ! द्वादश जाति कुल कोटि योनि प्रमुखशतसहस्राणि प्रज्ञप्तानि । भुजपरिसर्पस्थलचर पञ्चेन्द्रियतिर्यगृयोनिकानां भदन्त ! कतिविधौ योनिसंग्रहः प्रज्ञप्ताः ? गौतम ! त्रिविधी योनिसंग्रहः प्रज्ञप्तः तद्यथा-अण्डजाः पोतजाः संमूच्छिमाः, एवं यथा खेचराणां तथैव, नानात्वं जघन्ये नान्तर्मुहर्त्तमुत्कर्षेण पूर्वकोटिः, उद्धृत्य द्वितीयां पृथिवीं गच्छन्ति, नव जाति कुलकोटियोनि प्रमुखशतसहस्राणि भवन्तीत्याख्यातम् शेष तथैव । उरः परिसर्पस्थलचरपञ्चन्द्रियतिर्यगयोनिकानां भदन्त ! पृच्छा, यथैव भुजसणां तथैव नवरं स्थितिजघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण पूर्वकोटिः॥ उद्वृत्त्य यावत् पश्चमीं पृथिवीं गच्छन्ति, 'दस जाइकुलकोडि.' चतुष्पद स्थल. चरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां पृच्छा गौतम! द्विविधः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-जरायुजाः संमृच्छिमाश्च । अथ के ते जरायुजाः प्रज्ञप्ताः ? जरायुजाः त्रिविधाःप्रज्ञप्ता: तद्यथा-खियः पुरुषाः नपुंसकाः, तत्र खलु ये ते संमूच्छिमाः ते सर्वे नपुंसकाः । तेषां खलु भदन्त । जीवानां कति लेश्याः प्रज्ञप्ताः ? शेषं यथा पक्षिणाम् नानात्वं स्थितिर्जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण त्रीणि पल्योपमानि उदत्य चतुर्थी पृथिवीं गच्छन्ति दशजातिकुलकोटि०। जलचरपञ्चै न्द्रियतिर्यग्योनिकानां पृच्छा यथा भुजपरिसाणाम् नवरमुदवृत्य यावदधः सप्तमी पृथिवीम् अर्द्ध त्रयोदशजातिकुलकोटियोनिप्रमुखशतसहस्राणि प्रज्ञप्तानि। चतुरिन्द्रियाणां भदन्त ! कतिजातिकुलकोटियोनिममुखशतसहस्राणि ? गौतम ! नवजातिकुलकोटियोनि प्रमुखशतसहस्राणि भवन्तीति समाख्यातानि । त्रीन्द्रियाणां पृच्छा, गौतम? अष्टजातिकुल० यावत् समाख्यातानि। द्वीन्द्रियाणां भदन्त ! कतिजातिकुलकोटि शतसहस्राणि प्रज्ञप्तानि ? गौतम! सप्तजातिकुलकोटियोनि प्रमुखशतसहस्राणि भवन्तीति समाख्यातानि ॥सू० २५॥
टीका-'एएसिणं भंते एतेषां पक्षिणां खलु भदन्त ! 'जिवाणं कइलेस्साओ पन्नताओं' जीवानां कतिलेश्या:-कियत्संख्यका लेश्याः प्रज्ञप्ता:-कथिता इति
पक्षियों की लेश्यादि का कथन 'एएसिणं भंते ! जीवाणं कइलेस्सा ओ-इत्यादि ।सू० २५। टीकार्थ-गौतम ने यहा ऐसा पूछा है-'एएसि णं भंते ! जीवाणं
व पक्षिसानी सश्याना समां थन ४२वामा भाव छ. 'एएसिण भते ! जीवाणं कइ लेस्साओ पण्णताओ' त्याह
ટીકાર્થ-શ્રીગૌતમસ્વામીએ આ સંબંધમાં પ્રભુને એવું પૂછયું છે કે
જીવાભિગમસૂત્ર