________________
३४४
जीवाभिगमसूत्रे कृत्वः । एवं यावदधः सप्तम्यां पृथिव्याम् नवरं यत्र यावन्तो नरकाः। एतस्यां खलु भदन्त ! रत्नप्रभायां पृथिव्यां निरयपरिसामन्तेषु ये पृथिवीकायिका याव द्वनस्पतिकायिका स्ते खलु भदन्त ! जीवा महाकर्मतरा एव महाक्रियतरा एव महाश्रवतरा एव महावेदनतरा एव ? हन्त, गौतम ! एतस्यां खलु रत्नप्रभायां पृथिव्यां नरकपरिसामन्तेषु तदेव यावद् महावेदनतरा एव, एवं यावदधः सप्तम्याम् ।
पृथिवीमवगाह्य नरकाः संस्थानमेव बाहल्यम् । विष्कम्भपरिक्षेपौ वर्णो गन्धश्च स्पर्शश्च ॥१॥ तेषां महत्तायामुपमादेवेन भवति कर्तव्या । जीवाश्च पुद्गलाः व्युत्क्रामन्ति तथा शाश्वताः निरयाः ॥२॥ उपपातः परिमाण मपहारोच्चत्वमेव संहननम् । संस्थानवर्णगन्धाः स्पर्शा उच्छ्वास आहारः ॥३॥ लेश्या दृष्टिनिं योगोपयोगी तथा समुद्घाताः । ततः क्षुधा पिपासा विकुर्वणावेदना च भयम् ॥४॥ उपपात: पुरुषाणा मौपम्यं वेदनायां द्विविधायाः। उद्वर्तना पृथिवीतु उपपातः सर्वजीवानाम् ॥५॥
एताः संग्रहिणीगाथा ॥सू०२३॥
॥ तृतीयप्रतिपत्तौ द्वितीयोद्देशकः समाप्तः ।। टीका-'इमीसे णं भंते !' एतस्यां खलु भदन्त ! 'रयणप्पभाए पुढवीए' रत्नप्रभायां पृथिव्याम् 'नेरइया' नैरयिकाः-नारकजीवाः केरिसयं' कीदृशंकिमाकारकम् 'पुढवीफासं' पृथिवीस्पर्श कर्कशमृदुत्वादिकम्, 'पच्चणुब्भवमाणा' प्रत्यनुभवन्तः वेदयमानाः 'विहरति' विहरन्ति-तिष्ठन्तीति प्रश्नः, भगवानाह
अब नरकों में पृथिव्यादि के स्पर्श का कथन करते हैं'इमीसे णं भंते ! रयणप्पभाए पुढवीए-इत्यादि।
टीकार्थ-'इमीसे णं भंते' हे भदन्त ! इस 'रयणप्पभाए पुढवीए' रत्नप्रभा पृथिवी में नैरयिक जीव 'केरियं पुढवी फास' कैसी पृथिवी स्पर्शका 'पच्चणुभवमाणा विहरति' अनुभव करते है ? उत्तर में प्रभु
व नामां पृथिव्याहिना २५शनु ४थन ४२वामा भावे छ. 'इमीसेणं भंते रयणप्पभाए पुढवीए' त्याह
--' इमीसे ण भंते' हे मावन् मा 'रयणप्पभाए पुढवीए' मा रत्नमा वीमा नै२थि: w 'केरिसय पुढवीफास' वी वीना २५शन। 'पच्चणुभवमाणा विहरंति' अनुमप ४२ छ ? या प्रश्न त्तरमा
જીવાભિગમસૂત્ર
