________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.२सू.१४ नरकावासाना वर्णादि निरूपणम् ___१९३ कुलसंसक्तः । एतावति कथिते सति गौतम आह-'भवे एयारूवे सिया' भवेदेताव दूपः रयात्-कदाचित् भवेयुरेन्द्रूपाः यथोक्तविशेषणविशिष्टाः अहिमृतादिरूपा गन्धेनाधिकृता नरकाः; सूत्रे च बहुवचनेषु एकवचनं प्राकृतत्वादापत्वाद्वेति । भगवानाह-'णो इणढे सगट्टे' नायमर्थः समर्थः उपपन्नो यतोऽस्यां रत्नप्रभा पृथिव्यां नरका इतो यथोक्त विशेषणविशिष्टाहिमृतादेरप्यधिका अनिष्टतराः, एतदेव दर्शयति-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'इमीसे णं रयणप्प. भाए पुढवीए' एतस्यां खलु रत्नप्रभायां पृथिव्याम् ‘णरणा एत्तो अणि?तरगा चेव' नरका इतोऽनिष्टतरा एव अहिमृतादितोऽपि अधिका नरका अनिष्टतराः। तत्र किश्चिदरम्यमपि कस्याऽपि अनिष्टतर भवति रूचीनां वैचित्र्यात् तत आह'अकंततरगा चेव' अकान्ततरा एव नरकाः। 'जाव अमणामतरा चैव' यावदमनोऽमतरा एव, यावत्पदेनापियतरा अमनोज्ञा एतयोर्ग्रहणं भवति । तत्राकान्तमपि वस्तु कस्मैचित् पियं भवति यथा शूकरस्याशुचिवस्तु तत्राह-अपियतरा एव न इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं ‘णो इणढे समडे' यह अर्थ समर्थ नहीं हैं क्यों कि 'गोयमा ! इमीसे णं रयणप्पभाए पुढवीए णरगा एत्तो अनिट्ठ तरका चेव' हे गौतम । इससे भी अनंतगुनी अधिक दुर्गन्ध वहां कही गई है इस रत्नप्रभा पृथिवी में जो नरक हैं वे इस अहि आदि के मृत हुए सडे गले शरीर की दुर्गन्ध से भी अनिष्ट तर दुर्गन्धवाले होते हैं। किसी को अनिष्ट पदार्थ भी रम्य होता है। ____ अतः ये नरक ऐसे नहीं हैं ये तो एकान्ततः 'अकंततरकाचेव' अरम्य ही हैं । 'जाव असणामतराचेव' यावत् मन को रूचे ऐसे नहीं हैं अकान्त ही हैं । यहां यावत् पद से 'अप्रियतरा अमनोज्ञा' इन दो સડેલા, ગળેલા, શરીરની હોય છે, એવી જ દુર્ગધ એ નરકમાં હોય છે? આ प्रश्न त्तरमा प्रभु गौतम स्वामीन ४ छ -'जो इणने समटे' मा ४थन सरासर नथी उभ-गोयमा ! इमीसेणं रयणप्पभाए पुढवीए परगा एत्तो अणिट्ट तरका चेव गौतम ! म ५२ व वस भरेता सपना सा , गणेan મૃતશરીર કરતાં પણ અનંતગણી વધારે દુર્ગધ એ નરકમાં હોય છે. આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં જે નરકે છે, તે બધા આ મરેલા સર્પ વિગેરે ના સલા, ગળેલા, શરીરની દુર્ગધ કરતાં પણ અનિષ્ટતર–ખરાબમાં ખરાબ દુર્ગધ વાળા હોય છે. કેઈને અનિષ્ટ પદાર્થ પણ રમ્ય-સુંદર લાગે છે. પણ આ નરકે એવા नथी म न त उ 'अकंततरकाचेव' ससु२ ॥ छे. 'जाव अमणा मतराचेव' यावत् भनन गमे तवा हात नथी. Asid छे. मडियां यावत् ५४थी 'अप्रियतरा अमनोज्ञा' मा में पह! अखए राय छे. तेथी या
जी० २५
જીવાભિગમસૂત્ર
