________________
११४
जीवाभिगमसूत्रे टीका--'इमीसे णं भंते !' एतस्याः खलु भदन्त ! 'रयणप्पभाए पुढवीए' रत्नप्रभायाः पृथिव्याः 'उवरिल्लाओ चरिमंताओ' उपरितनात् चरमान्तात् । ऊर्ध्वदेशावस्थितभागात्-रत्नप्रभाया पारम्भमागादित्यर्थः 'हे ठिल्ले चरिमंते' अधस्तनः अधोभागविद्यमान वरमान्तः रस्नमभाया अन्तिमो भाग इत्यर्थः 'एए णं' एतत् खलु एतयो द्वयोश्चरमान्तयोर्मध्यक्षेत्ररूपम्, एतदिति अन्तरस्य विशेषम् अतः पुंस्त्व निर्दिष्टस्यापि नपुंसकत्वेन विपरिणामः सूत्रे तु आर्षत्वात् पुलिङ्गनिर्देशः 'केवइयं अबाहाए' कियत् अबाधया अन्तरत्व व्याघातरूपया 'अंतरे पन्नत्ते' अन्तरं व्यवधानं प्रज्ञप्तम् कथितम् रत्नप्रभाया आदि भागा दन्तभागः कियरे भवतीति प्रश्नः, भगवानाह-गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'असी उत्तर जोयणसयसहस्सं' अशीत्युत्तरं योजनशतसहस्रं-अशीति सहस्राधिक लक्षयोजनम् (१८००००) अबाधया 'अंतरे' अन्तरम् आद्यन्तभागयोट्यवधानम् 'पन्नत्ते' प्रज्ञप्तम् कथितम् । सामान्यतो रत्नमभायामुपरितनाधस्तनचरमान्तयो. मध्येऽन्तरं प्रदश्य विशेषतोऽस्याः काण्डत्रयस्याऽन्तरं दर्शयितुमाह-'इमीसेणं
'इमीसे णं भंते ! रयणप्पभाए पुढवीए'-इत्यादि।
टीकार्थ-गौतम ने इसमें प्रभु से ऐसा पूछा है-हे भदन्त ! इस रत्नप्रभा पृथिवी के उपरितन चरमान्त से नीचे का जो चरमान्त है वह कितना दूर है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा! असी उत्तर जोयण सयसहस्सं अबाधाए अंतरे पन्नत्ते' हे गौतम ! रत्नप्रभा पृथिवी के उपरित चरमान्त से नीचे का जो चरमान्त है वह एक लाख अस्सी हजार योजन दूर है अर्थात् एक लाख अस्सी हजार योजन का बाहल्य पिण्ड है । इस प्रकार से सामान्य रूप में रत्नप्रभा के उपरितन और अधस्तन चरमान्तों में अन्तर प्रकट कर अब विशेष रूप से इसके
'इमीसे णं ते! रयणप्पभाए पुढवीए' त्या
ટીકાર્ય–ગૌતમસ્વામીએ આ સૂત્ર દ્વારા પ્રભુને એવું પૂછ્યું છે કે હે ભગવદ્ આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ઉપરિતન ચરમાન્તથી નીચેનો જે અરમાન્ત છે તે કેટલે विशा छ ? या प्रश्न उत्तरमा प्रभु गौतमस्वामीने ४९ छे , 'गोयमा ! असी उत्तर जोयणसयसहस्सं अबाधाए अंतरे पण्णत्ते' हे गौतम !नमा पृथ्वीना ઉપરના ચરમાન્ડથી નીચેને જે ચરમાન્ત છે, તે એક લાખ એંસી હજાર
જનની વિશાળતાવાળે છે. અર્થાત્ એક લાખ એંસી હજારને તે બાહલ્ય પિંડ છે. આ પ્રમાણે સામાન્ય પણાથી રત્નપ્રભાના ઉપરિતન અને અસ્તન ચરમાન્તોનું અંતર બતાવી ને હવે વિશેષ પ્રકાર થી તેના ત્રણ કાંડેનું અંતર પ્રગટ કરે છે. આમાં ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુને એવું પૂછયું છે કે
જીવાભિગમસૂત્ર
