________________
१०६
जीवाभिगमसूत्रे इह खलु यद्वस्तु यावत्संभवास्पदं तच्चैतावन्तं कालं शाश्वद्भवति तदा तदपि शाश्वत मुच्यते यथा शास्त्रान्तरेषु 'आकप्पट्ठाई पुढवी सासया' आकल्पस्थायिनी पृथिवी शाश्वती, इत्यादि, तदिह संशयो जायते-किमियं रत्नप्रभादि पृथिवी कि सकलकालावस्थायितया शाश्वती अथवा यत्किञ्चित्कालावस्थायितया शाश्वती यथा शास्त्रान्तरीयैः कथ्यते-आकल्पस्थायिनी पृथिवी शाश्वती इति, एतादृशं संशयमपाक प्रश्नयनाह-'इमा णं' इत्यादि, 'इमा णं भंते ! रयणप्पमा पुढवी' इयं खलु भदन्त ! रत्नप्रभा पृथिवी 'कालओ केवञ्चिरं होइ' कालत: कियचिरं भवति-कियत्कालं तिष्ठतीति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'न कयाइ ण आसी' न कदापि न आसीत् नय् द्वयं प्रकृतमर्थ ब्रूते'
शंका-हे भदन्त ! जो वस्तु जितने समय तक रहती है-वह उतने समय के अनुसार शाश्वत कहलाती है-जैसे-अन्य सिद्धान्त. कारों ने आकल्प स्थायी पृथिवी को शाश्वत कहा है-तो इसमें यह संशय होता है कि यह रत्नप्रभा पृथिवी सकल कालों में अवस्थायी होने से शाश्वत है या अन्य सिद्धान्तकारों की तरह कुछ काल तक स्थायी होने से शाश्वत है ? अतः इसी आशंका को हृदय में धारण कर गौतम ने प्रभु से पूछा है-'इमाणं भंते ! रयणप्पभा पुढवी कालओ केवच्चिरं होई' हे भदन्त ! यह रत्नप्रभा पृथिवी काल की अपेक्षा कितने काल तक स्थायी रहती है? तो इस आशंका के उत्तर में प्रमु कहते है-'गोयमा! न कयाइ ण आसी' हे गौतम ! यह रत्नप्रभा पृथिवी कभी नहीं थी-ऐसी बात नहीं है-यहां ये दो नञ् प्रकृन अर्थ
શંકા–હે ભગવન જે વસ્તુ જેટલા સમય પર્યન્ત રહે છે, તે એટલા સમય માટે શાશ્વત કહેવાય છે. જેમકે બીજા સિદ્ધાંતોએ આક૯પ સ્થાયી પૃથ્વીને શાશ્વત કહી છે. તો આમાં એ સંશપ થાય છે કે રત્નપ્રભા પૃથ્વી બધાજ કાળોમાં રહેનારી હોવાથી શાશ્વત છે, અથવા અન્ય સિદ્ધાંતકાના કથન પ્રમાણે કંઈક કાલ સુધી સ્થાયી હોવાથી શાશ્વત છે? તેથી આ શંકાને भनमा पा२३ ॐशन गौतभस्वामी प्रसुने सj ५७यु छ, 'इमाणं भंते रयणप्पभा पुढवी काल ओ केवच्चिर होई' हे भगवन् । २नमा यी કાળની અપેક્ષાએથી કેટલ કાળ સુધી સ્થાયીપણાથી રહે છે? આ શંકાના उत्तरमा प्रभु गौतम स्वामी ४ छ, 'गोयमा ! न कयाइ ण आसी' हे ગૌમમ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વી કયારે પણ ન હતી એવી વાત નથી અહિયા આ વાક્યમાં આવેલા નિષેધાર્થક બે નગ્ન પ્રકૃત અર્થ પ્રગટ કરવા માટે આપ્યા
જીવાભિગમસૂત્ર