________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० १
वायुकायिकजीवनिरूपणम् १७९ विए, तेयए, कम्मए, सरीरंगा पडागसंठिया, चत्तारि समुग्घाया, वेयणासमुग्घाए। कसायसमुग्घाए मारणांतियसमुग्घाए वेउब्विय समुग्घाए । आहारो निव्वाघाएणं छदिसि, वाघायं पडुच्च सिय तिदिसि सिय चउदिसि सिय पंचदिसि । उववाओ देवमणुयनेरइएसु नत्थि। ठिई जहन्नेणं अतो मुहुत्तं-उक्कोसेणं तिन्नि वाससहस्साई, सेसं तं चेव, एगगइया दु आगइया, परित्ता असंखेज्जा पन्नत्ता समणाउसो ! सेत्तं बायर वाउक्काइया, सेत्तं वाउक्काइया” ||सू० १७॥
__ छाया-अथ के ते वायुकायिकाः? वायुकायिकाः द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथासूक्ष्मवायुकायिकाश्च बादवायुकायिकाश्च । सूक्ष्मवायुकायिकाः यथा तेजस्कायिकाः। नवरं शरीराणि पताकासंस्थितानि एकगतिका द्वयागतिकाः प्रत्येके असंख्येयाः प्रज्ञप्ताः । ते एते स्क्ष्मवायुकायिकाः। अथ के ते बादरवायुकायिकाः ? बादरवायुकायिका अनेकविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-प्राचीनवातः प्रतीचीनवातः, एवं ये चान्ये तथाप्रकाराः, ते समासतो द्विविधाः प्रज्ञप्ताः पर्याप्ताश्यापर्याप्ताश्च । तेषां खलु भदन्त ! जीवानां कति शरीराणि प्रज्ञप्तानि? गौतम! चत्वारि शरीराणि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-औदारिकं वैक्रियं, तैजसं कार्मणं, शरीराणि पताकासंस्थितानि । चत्वारः समुद्घाताः, वेदनासमुद्धातः, कषायसमुद्घातो मारणान्तिकसमुद्घातो वैक्रियसमुद्घातः । आहारो निर्व्याघातेन पदिशि, व्याघातं प्रतीत्य स्यात् त्रिदिशि, स्यात् चतुर्दिशि, स्यात् पञ्च. दिशि । उपपातो देवमनुजनैरयिकेषु नास्ति । स्थितिर्जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण त्रीणि वर्षसहस्राणि । शेषं तदेव । एकगतिका व्यागतिकाः परीता असंख्येयाः प्रज्ञप्ताः श्रमणा युष्मन् । ते एते बादवायुकायिकाः । ते एते वायुकायिकाः ॥ सू० १७ ॥
टीका:-'से कि तं वाउक्काइया' अथ के ते वायुकायिकाः, वायुकायिकानां कि लक्षणं कियन्तश्च मेदा इति प्रश्नः, उत्तरयति-'वाउकाइया दुविहा पन्नत्ता' वायुकायिकजीवाः
तेजस्कायिकों को कह कर अब वायुकायिकों का निरूपण करते हैं“से किं तं वाउक्काइया-इत्यादि । सूत्र १६"
'से किं तं वाउक्काइया' हे भदन्त ! वायुकायिको का क्या लक्षण है और इनके कितने भेद हैं ? उत्तर-में प्रभु कहते हैं- “वाउक्काइया दुविहा पन्नत्ता" हे गौतम ! वायु.
४२४यिनु ४थन ४शन के सूत्र॥२ वायुयानु नि३५५५ ४२ छ.-"से किं तं वाउक्काइया' इत्यादि.
- “से किं तं वाउक्काइया" है भगवन् मा वायुायिनु शु सक्ष छ ? અને તેઓના કેટલા ભેદ હોય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમ સ્વામીને કહે છે કે
જીવાભિગમસૂત્ર
