Page Text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका
प्र. १ द्विारनिरूपणम् ८९ गौतम ! आदावपि आहरन्ति, मध्येऽपि आहरन्ति पर्यवसानेऽपि आहरन्ति । तानि भदन्त ! किं सविषयाणि आहरन्ति अविषयाणि आहरन्ति ? गौतम ! सविषयाणि आहरन्ति नो अविषयाणि आहरन्ति । तानि भदन्त ! किमानुपूर्त्या आहरन्ति अनानुपूर्व्या आहरन्ति ? गौतम आनुपूर्त्या आहरन्ति नो अनानुपूा आहरन्ति । तानि भदन्त ! किं त्रिदिशि आहरन्ति चतुर्दिशि आहरन्ति पञ्चदिशि आहरन्ति षदिशि आहरन्ति ? गौतम ! निाधातेन षड्दिशि आहरन्ति, व्याघातं प्रतीत्य स्यात् त्रिदिशि स्यात् चतुर्दिशि स्यात् पञ्च. दिशि । उत्सण्ण कारण प्रतीत्य वर्णतः कालानि नीलानि यावत् शुक्लानि, गन्धतः सुरभिगन्धीनि, दुरभिगन्धोनि, रसतःतिक्त यावत्मधुराणि, स्पर्शतः कर्कशमृदुकस्निग्ध रूक्षाणि । तेषां पुराणान् वर्णगुणान् गन्धगुणान् रसगुणान् स्पर्शगुणान् विपरिणमय्य परिपाल्य परिशात्य परिविध्वस्य अन्यान् वर्णगुणान् गन्धगुणान् रसगुणान् स्पर्शगुणान् उत्पाद्य आत्मशरीरावगाढान् पुद्गलान् सर्वात्मतया अहारमाहरन्ति ।।सू० १०॥
टीका-अथ त्रयोदशं दृष्टिद्वारमाह-'ते णं भंते । इत्यादि, 'ते णं भंते' ? जीवा किं 'सम्मट्टिी मिच्छादिट्ठी सम्मामिच्छादिट्ठी' ते सूक्ष्मपृथिवीकायिकाः खलु भदन्त । जीवाः किं सम्यग्दृष्टयः, सम्यक्-समीचीना अविपरीता दृष्टिः सर्वज्ञप्रणीतवस्तुतत्त्वविषयिणी प्रतिपत्ति र्येषां ते सम्यग्दृष्टयः किम्, अथवा-मिथ्यादृष्टयः, मिथ्या-विपरीता विपर्यस्ता दृष्टिः-प्रतिपत्ति र्येषां ते मिथ्या दृष्टयः सम्यगमिथ्यादृष्टयो वा एकान्तसम्यग्रूपमिथ्यारूपप्रतिपत्तिरहिता वा सूक्ष्मपृथिवीकायिका इति प्रश्नः, भगवानाह-गोयमा' इत्यादि 'गोयमा' हे गौतम । 'नो सम्मट्ठिी' सूक्ष्मपृथिवीकायिका जीवाः सम्यग्दृष्टयो न भवन्ति किन्तु 'मिच्छादिट्ठी' मिथ्यादृष्टय इमे भवन्ति, एतेषां सास्वादनसम्यक्त्वस्यापि असंभवात् सम्य
(१३) दृष्टिद्वार - 'तेणं भंते ! जीवा किं सम्मदिट्टी मिच्छादिट्ठी, सम्मामिच्छादिट्ठी, हे भदन्त ! वे सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव क्या सम्यादृष्टि होते हैं-समीचीन-अविपरीत है दृष्टिसर्वज्ञ प्रणीत वस्तुतत्वविषयक प्रत्तिपत्ति जिन्हों की ऐसे होते हैं ? या मिथ्यादृष्टि, विपरीत है दृष्टि प्रतिपत्ति जिन्हों की ऐसे होते हैं ? या मिश्रदृष्टि होते हैं ? एकान्त सम्यग् रूप और मिथ्यारूप प्रतिपत्ति से रहित होते हैं ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु कहते हैं- “गोयमा नो सम्मदिट्टी" हे गौतम ! ये सूक्ष्मपृथिवीकायिक एकेन्द्रियजीव सम्यग्दृष्टि नहीं होते हैं 'नो सम्मामिच्छादिट्ठी' मिश्र दृष्टि नहीं होते हैं किन्तु "मिच्छादिट्ठी.. ये नियम से मिथ्यादृष्टि ही होते हैं।
(१३) दृष्टिवा२-"ते णं भंते ! जीवा किं सम्मदिट्ठी, मिच्छादिट्ठी सम्मामिच्छादिट्ठी!" : ભગવદ્ ! સૂમપૃથવીકાયિક છે શું સમગ્ર દૃષ્ટિવાળા હોય છે, મિથ્યા દૃષ્ટિવાળા હોય છે, કે સમ્યુશ્કિયા દષ્ટિવાળા (મિશ્રદષ્ટિ હોય છે ! સર્વજ્ઞ પ્રરૂપિત વસ્તુતત્ત્વ વિષયક અવિપરીત સમજણથી યુકત જીવોને મિથ્યાદષ્ટિ કહે છે જેમાં એકાન્તતઃ સમ્યગ રૂપ પ્રતિપત્તિથીસમજણથી રહિત હોય છે, તેમને મિશ્રદષ્ટિ કહે છે.
महावीर प्रभुने। उत्तर-“गोयमा!" गौतम ! 'नो सम्मदिट्ठी' सूक्ष्म पृथ्वी यि मेन्द्रिय वे सभ्य दृष्टि ५५ जाता नथी, "नो सम्मामिच्छादिट्ठी" मा भिष्टि पy डाता नथी, ५२न्तु "मिच्छादिट्ठी" नियमथी । मिथ्याटि डाय छे.
જીવાભિગમસૂત્ર
| SR No. | 006343 |
| Book Title | Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 656 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 37 MB |