________________
%3
१७०
राजप्रश्नीयसूत्र टीका-'तएण से पएसी' इत्यादि-ततः खलु स प्रदेशी राजा चित्रण सारथिना सार्ध यत्र व केशीकुमारश्रमणस्तत्र वोपागच्छति समागच्छति, केशिन कुमारश्रमणस्य अदूरसामन्ते नातिदूरे नातिसमीपे स्थित्वा अनुपविश्यैव एवमवादीत-यूय खलु हे भदन्त अधोऽवधिकाः-अधोऽव. घिसम्पन्नाः ? अन्नजीविता:-प्रासुकैषणीयान्नमात्र विनः अन्यजीविनो वा? ततः खलु केशीकुमारश्रमणः प्रदेशिन राजानमेवमवादीत-हे प्रदेशिन ! तद्यथा इति दृष्टान्ते, नामेति वाक्यालङ्कारे, अङ्कवणिजः अङ्करत्नव्यापारिणः 'इति' वाक्यालङ्कारे 'वा' समुच्चये, शङ्खवणिजः शङ्खरत्नब्यापारिणः, दन्तवणिज: हस्तिदन्तव्यापारिणः उपलक्षणात्सर्व रत्नव्यापारिणः शुल्क राजदेय भाग भ्रशयितुकामा अदातुकामाः नो सम्यक-समीचीनतया पन्धोन' गम्यमार्ग पृच्छन्ति, एवमेव अनयैव रीत्या हे पदेशिन् ! त्वमपि विनय प्रतिपत्तिरूप भ्रशयितुकाम: अक काम नो सम्यकू पृच्छसि । अथ% वाक्यारम्भे नून निश्चयेन हे प्रदेशिन् । तव मां दृष्ट्वा अयमेतद्रुपः वक्ष्यमा णप्रकारकः आध्यात्मिकः आत्मगतः यावत् कल्पितः प्रार्थित, चिन्तितः मनोगतः=मनः-स्थितः सकल्पा-विचारः समुपद्यत-समुत्पन्नः, तदेव दर्श यति-जडाखलु भो ! जड पर्युपास्ते यावत् प्रविचरितुम् , यावत्यदसंग्राह्यः सर्वोऽपि पाठः पूर्वगतः, स तदर्थश्च तत एवावलोकनीयः। हे प्रदेशिन् ! सोऽर्थः-मदुक्तस्त्वहृद्गतविचाररूपोऽर्यः नून' निश्चित समर्थो वास्तविको वर्तते ? प्रदेशी राजा प्राह-हन्त ! अस्ति अयमर्थः समर्थाऽस्ति सत्य मस्तीति भावः ॥ स० १२८॥
टीकार्थ--स्पष्ट है. यहां 'इति' शब्द वाक्याल कार में और 'वा' शब्द समुच्चय अर्थ में प्रयुक्त हुआ है। तथा 'तद् यथा' पद दृष्टान्त में आया है। उपलक्षण से यहां समस्त रत्न व्यापारी को ग्रहण करना चाहिये. यावत् पद से संकल्प के कल्पित, मार्थित, चिन्तित और मनोगत' ये विशेषण ग्रहण किये गये हैं। तथा-'पज्जुवासंति जाव' के यावत् पद से पूर्वगत समस्त पाठ गृहीत हुआ है। यह पाठ १२६वे सूत्र में प्रकट किया गया है।सू.१२८॥
टी -20 सूत्रन टी २५ष्ट ४ छे. मी 'इति' श६ पायां४ारमा मने 'वा' श६ सभुश्यय सभां पराये छे. तभा 'तद यथा' ५४ દૃષ્ટાન્તમાં આવેલ છે. ઉપલક્ષણ થી અહીં બધા રનના વેપારીઓનું ગ્રહણ સમજવું જોઈએ. યાવત પદથી સંક૯૫ના કલ્પિત, પ્રાર્થિત, ચિતિત અને મને ગત से विशेष प्रड ४२वा. ध्ये 'पज्जुवासति जाव' ना यावत् ५४थी पूर्वगत સમસ્ત પાઠનું ગ્રહણ સમજવું જોઈએ. આ પાઠ ૧૨૬માં સૂત્રમાં આપેલ છે. સૂ, ૧૨૮
શ્રી રાજપ્રશ્રીય સૂત્ર: ૦૨