________________
४२१
सुबोधिनी टीका. सू. ६३ सूर्याभविमानवर्णनम् तीयानां वा यद्वा गन्धर्वाणां-गन्धर्वजातीयानां देवानां कीदृशानां किन्नरादीनाम् ? इति जिज्ञासायामाह-भद्रसालवनगतानां वा अथवा नन्दनवनगतानां, सौमनस्यवनगतानां, पण्डकवनगतानां, हिमवन्मलयमन्दरगिरिगुहासमन्वागतानां हिमाचल-मलयाचलमन्दराचलकन्दरागतानां वा, एकत: एकत्र, सन्निहितानां= मिलितानां, समागतानां प्राप्तानां, सनिषण्णानां संस्थितानां, समुपविष्टानां सम्यगुपविष्टानाम् , प्रमुदितप्रक्रीडितानां, ये पूर्व प्रमुदिताः प्रहृष्टाः पश्चात् प्रक्रीडितास्ते प्रमुदितप्रक्रीडितास्तेषाम् गीतरतिगन्धर्वहर्षितमनसांगीतानुरागिगन्धर्ववत्प्रमुदितचित्तानाम् , गद्यं-वाक्यसमूह, पद्य-श्लोकं, कथ्य-कथनीयम् , पदबद्ध-पदयुक्तं पादबद्ध-श्लोकचरणयुक्तम् , गेयं-गानयोग्यं-गीतं, तद्गेयं चतुर्विधम्-उत्क्षिप्तकं-प्रथमतः समारभ्यमाणम् ?, पादान्तकं-पादान्तयुक्तं -वृद्धादि-चतुर्भागरूपपादबद्धम् इति भावः २, मन्दं-मध्यभागे मूर्च्छनादि गुणयुक्ततया मन्दं मन्दं घोलनात्मकम् ३, रोचिताऽवसानं- यथोचितलक्षणयुक्ततया सत्यापितान्तम् ४, सप्तस्वरसमन्वागतं पडज १-ऋषभ २ गान्धार३
अब गौतमस्वामी प्रभुसे पुनः पूछते हैं कि हे भदन्त ! 'भदसालवगंगयाणं आदि इस पूर्वोक्त पाठ के अनुसार भद्रासालवन में गये हुए आदि विशेषणों वाले किन्नर जातीय आदि देवों का ऐसा गाना गाते समय कि जो जाना चाहे गद्य-वाक्यसमूहरूप हो, पद्य छन्दोबद्ध श्लोक आदि रूप हो, कथ्य-कथनीय हो, पदबद्ध- पदयुक्त हो पादबद्ध-श्लोक के चरण रूप पाद से सहित हो, गेय-गाने योग्य हो, उत्क्षिप्तक-प्रथमतः समारभ्यमाण हो१, पादान्तक-पादान्त से युक्त हो २, अर्थात् चतुर्भागरूप चरण से बद्ध हो, मन्द हो-अर्थात् मध्यभाग में मूर्च्छनादि गुण से युक्त होने के कारण मन्द २ घोलनात्मक हो ३ रोचितावसान-यथोचितलक्षणों से युक्त होने के कारण सत्यापीतान्त हो ४, सप्तस्वर-षड्ज १, ऋषभ २, गान्धार ३, વગેરે પૂર્વોક્ત પાઠ મુજબ ભદ્રસાલવનમાં ગયેલા વગેરે વિશેષણ યુક્ત કિનર જાતીય વગેરે દેવ જ્યારે ગીત ગાવા માંડે છે ત્યારે-તે ગીત ભલે ગદ્ય-વાક્ય સમૂહ રૂપે હૈયકે પદ્ય-છદંબદ્ધકલેક વગેરે રૂપે હય, કથ્ય-કથનીય હોય પદબદ્ધ-પદયુક્ત હોય પાદબદ્ધ શ્લોકના ચરણ રૂપ પાદથી યુક્ત હય, ગેય-ગાવા યેાગ્ય હોય, 6क्षि५४-प्रथमतः समारल्यमा डोय, १, पाहात-पातिथी युत डाय २, એટલે કે ચતુર્ભાગ રૂપે ચરણથી બદ્ધ હોય. મંદ હાય-એટલે કે મધ્યભાગમાં મૂચ્છના વગેરે ગુણેથી યુક્ત હોવા બદલ મન્દ મન્દ ઘલનાત્મક હોય, ૩ રચિતાવસાનયાચિત લક્ષણોથી યુક્ત હવા બદલ સત્યાપિતાંત હય , સપ્તસ્વર–ષડૂજ-૧,
શ્રી રાજપ્રશ્નીય સૂત્ર: ૦૧
