________________
६१२
औपपातिकसूत्र
खेडं ६६, णालियाखेडं ६७, पत्तच्छेजं ६८, कडच्छेनं ६९, सजीवं ७०, निज्जीवं ७१, सउणरुय ७२ - मिति बावत्तरिकलाओ सेहावित्ता सिक्खावेत्ता अम्मापिणं उवणेहिति ॥ सू० ४६ ॥ - 'नालिया खेडं' नालिका खेलम् = द्यूतविशेषम् - माभूदिष्टदायाद् विपरीतपाशकनिपतनमिति नालिकायां यत्र पाशकः पात्यते । यद्यपि ते एवास्य समावेशो भवितुमर्हति तथापि नालिकाखेलप्राधान्यज्ञापनार्थं भेदेन ग्रहणम् ६७, 'पत्तच्छेज' पत्रच्छेद्यम् = अष्टोत्तरशतपत्राणां मध्ये विवक्षित संख्याकपत्रच्छेदने हस्तलाघवम् ६०, 'कडच्छेज' कडच्छेयम् - कट (चटाई ) - वत् क्रमाच्छेद्यं वस्तु यत्र विज्ञाने तत्तथा तत् ६९, 'सज्जीवं' सजीवं = सजीवकरणं--मृतधात्वादीनां सहस्वरूपापादनम् ७०, 'निज्जीवं' निर्जीवं निर्जीवकरणम् - हेमादिधातुमारणं पारदमारणं वा ७१, 'सउणरुयं' शकुनरुतम् अत्र शकुनपदं रुतपदं चोपलक्षणम् तेन सर्वशकुनसंग्रहः, गतिचेष्टादिगवलोकनादिपरिग्रहश्र ७२. ' इति वाक्त्तरिकलाओ' इति द्वासप्ततिकलाः=द्वासप्ततिपुरुषकला ः 'सेहावित्ता सिक्खावेत्ता' सेधयित्वा शिक्षयित्वा च 'अम्मापिणं उवणेहिति' मातापित्रोरुपनेष्यति = समर्पयिष्यति ॥ सु. ४६ ॥
हुआ है । ( ६७ नालियाखेडं ) द्यूतविशेष खेलने की - नालिका में पाशे डालकर जुआ खेलने की, (६८ पत्तच्छेज) पत्र छेदन करने की, १०८ पत्रों में से विवक्षित पत्र को छेदन करने में हाथ की कुशलता की, (६९ कडच्छेज्जं ) कट की अर्थात् चटाई की तरह क्रम २ से छेदन करने की, (७० सज्जीवं) मारी हुईं धातुओं को पुनः प्रकृतिस्थ करने की, ( ७१ निज्जीवं) निर्जीव करने की - हेमादिक धातुओं को मारने की, अथवा पारे को मारने की, ( ७२ सऊणरुयं ) पक्षियों के शब्द पहिचानने की उनकी गति, चेष्टा एवं अवलोकन आदि जानने की कला, (इति बावत्तरिकलाओ सेहावित्ता सिक्खावेत्ता अम्मापिणं ते ' समवायांग 'भां उस मशिया न्यने धातुयाउन सभावेश मड्डी ४२व ले. १५ (सुत्तखेडं) सूत्र - होराथी रभवानी, ६६ ( वट्टखेडं) वर्त - होरडी पर रभवानी, भड़ीं सभवायांगमां उडे (चम्मखेडं) 'यामडांथी जेववु' सेना पशु सभावेश यो छे. ६७ (नालियाखेड) घृतविशेष भवानी - नासिकामां पासा नाणीने लुगार रभवानी, ६८ ( पत्तच्छेज्जं ) पत्र अपवानी, १०८ पत्रा भांथी विवक्षित पत्रो अथवामां हाथनी हुशणता नी, ६८ (कडच्छेज) उटनी - अर्थात् यटार्धनी पेठे ङभञ्ज्भथी छेहन ४२वानी, ७० (सज्जीवं) भारेसी धातुभाने इरीने अधृतिस्थ रवानी, ७१ (निज्जीवं) नव ४२वानी- हेम आदि धातुमने भारवानी, अथवा पाराने भारवानी ७२ (सउणरुयं) पक्षियोना शब्द समभवानी, तेभनी गति, श्रेष्टा तेभ अवसेोउन याहि भगुवानी झा ( इति बावनरिकलाओ सेहावित्ताँ सिक्खावित्ता