________________
औपपातिकसूत्रे मोहणिजं कम्मं वेदेमाणे वेयणिजं कम्मं बंधइ, णो मोहणिज्ज कम्मं बंधइ ॥ सू०५॥ टिकारूपं चरममोहनीयमित्युच्यते, तद्वेदयन् जीवः, 'वेयणिज्जं कम्मं बंधइ ' वेदनीयं कर्म बध्नाति, यतो हि अयोगिन एव वेदनीयकर्मणो बन्धाभावः, 'णो मोहणिज्ज कम्म बंधइ' नो मोहनीयं कर्म बध्नाति-सूक्ष्मसंपरायस्य मोहनीयायुष्कवर्जानां षण्णामेव प्रकृतीनां बन्धकत्वादिति ॥ सू० ५॥ नामक चौदहवें गुणस्थान में ही वेदनीय कर्म के बन्ध का अभाव है; (णो मोहणिज्जं कम्म बंधइ) इसलिये सूक्ष्मसंपराय वाला जीव मोहनीय एवं आयुकर्म को छोड़कर शेष ज्ञानावरणीयादि छ प्रकृतियों का बन्धक होता है ।
भावार्थ-प्रश्न इस प्रकार है कि मोहनीय कर्म का वेदन करने वाला जीव मोहनीय कर्म का बंध करता है कि वेदनीय कर्म का बन्ध करता है ? उत्तर-वेदनीय कर्म का भी बंध करता है और मोहनीय कर्म का भी बंध करता है, परन्तु अन्तिम मोहनीय-सूक्ष्मलोभ का क्षय करते समय (बारहवें गुणस्थान में) वेदनीय कर्म का तो बंध करता है परन्तु मोहनीय कर्म का बंध नहीं करता । कारण कि मोहनीय कर्म का क्षय १० वें गुणस्थान में ही हो जाता है, आगे सिर्फ ११ वेदनीय कर्म का बंध होता है सो यह भी केवल तेरहवें गुणस्थान तक ही जानना चाहिये; क्यों कि १४ वे गुणस्थान में वेदनीय कर्म के बंध का अभाव है । मू.५॥ કરનારા જીવ વેદનીય કર્મને બંધ કરે છે. કેમકે અગી નામના ચૌદમાં शुशुस्थानमा वेहनीय भनामधनी मला छे. (णो मोहणिज्जं कम्म बंधइ) मा माटे सूक्ष्म ५२।या 0 मोहनीय तमा मायुभने છેડીને બાકીની જ્ઞાનાવરણીય આદિ છ પ્રકૃતિઓના બંધક થાય છે.
ભાવાર્થ–પ્રશ્ન એવા પ્રકારને છે કે મેહનીયકર્મનું વેદન કરવાવાળા જીવ મેહનીય કમને બંધ કરે છે કે વેદનીય કમને બંધ કરે છે?
ઉત્તર–વેદનીય કર્મને ય બંધ કરે છે અને મેહનીય કમને પણ બંધ કરે છે. પરંતુ અંતિમ મોહનીય સૂક્ષ્મલાભને ક્ષય કરતી વખતે (બારમા ગુણસ્થાનમાં) વેદનીય કર્મને તે બંધ કરે જ છે, પરંતુ મોહનીય કર્મને બંધ કરતા નથી, કારણ કે મોહનીય કર્મનો ક્ષય ૧૦ માં ગુણસ્થાનમાં જ થઈ જાય છે. આગળ માત્ર 1 વેદનીય કર્મને જ બંધ થાય છે, અને તે પણ કેવળ તેરમાં ગુણસ્થાન સુધી જ જાણવો જોઈએ, કેમકે ૧૪ માં ગુણ સ્થાનમાં વેદનીય કર્મના બંધને અભાવ છે. (સૂ. ૫)
