________________
४७८
औपपातिकसूत्रे - अगारधम्म दुवालसविहं आइक्खइ, तं जहा-पंच अणुव्वयाइं १, तिणि गुणव्वयाइं २, चत्तारि सिक्खावयाइं ३। पंच अणुव्वयाइं, तं जहा-थूलाओ पाणाइवायाओ वेरमणं १, 'अगारधम्म दुवालसविहं आइक्खइ' अगारधर्म द्वादशविधमाख्याति, 'तं जहा' तद्यथा, 'पंच अणुव्वयाइं पञ्चाऽणुव्रतानि 'तिणि गुणवयाइं त्रीणि गुणवतानि 'चत्तारि सिक्खावयाइं' चत्वारि शिक्षावतानि, शिक्षा अभ्यासः-पुनः पुनरभ्ययनं तत्प्रधानानि व्रतानि-शिक्षाव्रतानि । यद्यपि पुनः पुनरासेवनायोग्यानि शिक्षात्रतानि पुरो वक्ष्यमाणानि चत्वार्येव, तथापि त्रयाणां गुणवतानां शिक्षात्रतेष्वेवान्तर्भावात् सप्त शिक्षात्रतानि इत्यप्युच्यते ३ । स्वरूपख्यापनाय आह-'पंच अणुव्बयाई' पञ्चाऽणुव्रतानि-तं जहा' तद्यथा-'थूलाओ पाणाइवायाओ वेरमणं' स्थूलात्प्राणातिपाताद्विरमणम्-प्राणानां प्राणिनामतिपातो-हिंसनं-तस्मात् स्थूलात् विरमणं-निवृत्तिः, न तु सूक्ष्मात् ॥ १॥ 'थूलाओ है-(अगारधम्म दुवालसविहं आइक्खइ) प्रभुने कहा कि गृहस्थ धर्म १२ प्रकार का है, (तं जहा) उसके वे १२ प्रकार इस तरह से हैं (पंच अणुव्बयाई तिण्णि गुणधयाई चत्तारि सिक्खावयाइं) ५ अणुव्रत, ३ गुणवत, एवं ४ शिक्षाबत । कहीं २ पर शिक्षाव्रतसात भी कहे गये हैं सो उसका कारण यह है कि उनमें ३ गुणवतों को सम्मिलित कर लिया गया है। शिक्षाप्रधान व्रतों का नाम शिक्षात्रत है। (पंच अणुव्वयाइं तं जहा) पांच अणुव्रत ये हैं-(थूलाओ पाणाइवायाओ वेरमणं) स्थूल प्राणातिपात से विरक्त होना सो अहिंसा अगुव्रत है । 'स्थूल' शब्द यहां यह बतलाता है कि सूक्ष्म से नहीं; किन्तु स्थूल प्राणा५३५॥ २ ४२ ४२॥ छ-(अगारधम्म दुवालसविहं आइक्खइ) प्रभु
उत्थ धर्म १२ ॥२ मारना छ. (तंजहा) तेनासे १२ मार ४२ गावी शतना छे-(पंच अणुव्वयाइं तिणि गुणव्वयाई चत्तारि सिक्खावयाई) ५ माशुव्रत, 3. गुशुव्रत, तम४ ४ शिक्षाप्रत. यां: ४यां शिक्षात સાત પણ કહેવામાં આવ્યાં છે, તેનું કારણ એ છે કે તેમાં ત્રણ ગુણવ્રતને સંમિલિત કરી લેવામાં આવ્યા છે. શિક્ષાપ્રધાન પ્રતાનું નામ શિક્ષાત્રત છે. (पंच अणुव्वयाइं तंजहा) पाय माबत मा छ-(थूलाओ पाणाइवायाओ वेरमणं) સ્થૂલ પ્રાણાતિપાતથી વિરક્ત થવું તે “અહિંસા અણુવ્રત” છે. “સ્કૂલ” શબ્દ અહીં એ બતાવે છે કે સૂમથી નહિ પણ સ્થૂલ પ્રાણાતિપાતથી વિરમણ