________________
४४६
औपपातिकसत्रे पुण्णरत्ताए सव्वभासाणुगामिणीए सरस्सईए जोयणणीहारिणा सरेणं अद्धमागहाए भासाए भासइ, अरिहा धम्म परिकहेइ । तेसिं सव्वेसिं आरियमणारियाणं अगिलाए धम्म
आइक्खइ, सावि य णं अद्धमागहा भासा तेसिं सव्वेसिं आरियभिरुपपन्ना रक्ता च गेयरागेण मालकोशाख्येन युक्ता च तया, 'सव्वभासाणुगामिणीए' सर्वभाषानुगामिन्या सर्वभाषापरिणमनशीलया, 'सरस्सईए' सरस्वत्या वाण्या, 'जोयणणीहारिणा' योजननिर्झरिणा-योजनप्रमाणदूरगामिना 'सरेणं' स्वरेण ध्वनिना, अर्द्धमागध्या भाषया भाषते । 'अरिहा धम्म परिकहेई' अर्हन् धर्म परिकथयति । 'तेसिं सव्वेसिं आरियमणारियाणं' तेषां सर्वेषामार्याऽनार्याणाम् आर्याणाम् आर्यदेशोत्पन्नाम् , अनार्याणाम् अनार्यदेशोत्पन्नाम् , 'अगिलाए' अग्लायन्-ग्लानिरहितो 'धम्म' धर्म=श्रतचारित्रलक्षणम् , 'आइक्खइ' आख्याति-कथयति । 'सावि य अद्धमागहा भासा' साऽपि च अर्द्धमागधी भाषा-प्राकृतभाषालक्षणबहुला, 'तेसिं सव्वेसिं आरियमणारियाणं' तेषां भाषामय, (पुण्णरत्ताए ) स्वर एवं कलादिकों से उत्पन्न तथा मालकोश नामक गेयराग से युक्त, (सबभासाणुगामिणीए) और सर्वभाषापरिणमनस्वभाववाली ऐसी (सरस्सईए ) सरस्वती-वाणी से, जो (जोयणणीहारिणा) एक योजन तक दूर जाने वाले स्वर से युक्त थी और जिसका दूसरा नाम अर्धमागधी भाषा था; (तेसिं सव्वेसिं आरियमणारियाणं अगिलाए धम्म आइक्खइ ) उन समस्त आर्यदेशोत्पन्न एवं अनार्यदेशोत्पन्न मानवों को श्रुतचारित्र रूप धर्म का विना किसी खेद के प्रभु ने उपदेश दिया। (सा वि य णं अद्धमागहा भासा तेसिं सव्वेसिं आरियमणारियाणं अपणो सभासाए परिणामेणं परिणमइ) प्रभु ने जिस अर्द्धमागधी भाषा द्वारा उन
रोना सयोगवाजी-स४सलाषाभय, (पुण्णरत्ताए) २१२ तेभ साथि सत्पन्न मातोश नामगेयाथी युत, (सव्वभासाणुगामिणीए) सलाषा-परिणमन२१मावाणी मेवी (सरस्सईए) स२२पती-पाणीथी, है (जोयणणीहारिणा) मे
જન સુધી દૂર જાય તેવા સ્વરથી યુક્ત હતી તથા જેનું બીજું નામ અર્ધभागधी भाषा तुं, (तेसिं सव्वेसिं आरियमणारियाणं अगिलाए धम्म आइक्खइ) તે સમસ્ત આર્ય-અનાર્ય–દેશોત્પન્ન માનવને શ્રુતચારિત્ર રૂપ ધર્મને કંઈ પણ मेह विना प्रमुम्मे पहेश माल्यो. (सा वि य णं अद्धमागहा भासा तेसिं सव्वेसिं आरियमणारियाणं अप्पणो सभासाए परिणामेणं परिणमइ) प्रभुमेरे सभागधी