Page Text
________________
२९९
पीयूषवर्षिणी टीका सु. ३० ध्यानभेदवर्णनम् समयैर्वादरकाययोगं च सर्वथा निरुणद्धि, लदेदं सूक्ष्मक्रियाऽप्रतिपातिध्यानमुपक्रमते ॥३॥ तत्र श्वासोच्छ्वासस्वरूपं सूक्ष्ममपि काययोग निरुध्य अयोगित्वं प्राप्य शैलेशीमवस्थां प्रतिपद्यते, मध्यमकालेन 'अ इ उ ऋ ल' इत्येवंरूपं पञ्चलध्वक्षरोच्चारणसमकालस्थितिकं समुच्छिन्नक्रियमनिवर्ति ध्यानमनुभवति ॥४॥ दशवैकालिकसूत्रस्याचारमणिमञ्जूषाटीकायामस्माभिः सविस्तरं शुक्लव्यानवर्णनं कृतम् , अतस्ततोऽवगन्तव्यम् ।
तथा-तत् शुक्लध्यानं चतुष्प्रत्यवतारं प्रज्ञतम् । 'सुक्कस्स णं झाणस्स चत्तारि लक्खणा पण्णत्ता' शुक्लस्य खलु ध्यानस्य चत्वारि लक्षणानि प्रज्ञप्तानि । 'तं जहा' तयथा गुगहीनकाययोग को प्रतिसमय में निरोध करता हुआ असंख्यातसमयप्रमाणकाल में बादरकाययोग का सर्वथा निरोध कर देता है, तब जाकर इसे सूक्ष्मक्रिय-अप्रतिपातिनामक शुक्लध्यान की प्राप्ति होती है, यह सूक्ष्मक्रिय-अप्रतिपातिनामक तीसरा भेद है।३। इस अवस्थामें श्वासोच्छ्यासरूप सूक्ष्मकाययोगका भी निरोध कर, अयोगि-अवस्था को प्राप्त हो, शैलेशी अवस्था को प्राप्त कर लेता है, वहां 'अ इ उ ऋ लु' इन पांच लघु अक्षरों के मध्यम काल से उच्चारण करने में जितना समय लगता है उतने समय तक वहां ठहर कर समुच्छिन्नक्रिय-अनिवर्त्तिनामक शुक्लध्यानका अनुभव करता है ।४। इस शुक्लध्यान का विशेष विस्तारपूर्वक वर्णन दशवैकालिक सूत्र के चौथे अध्ययन की 'आचारमणिमंजूषा' नामकी टीका में लिखा गया है, अतः विशेषार्थी को इसका विशेष वर्णन वहां से देख लेना चाहिये । (मुक्कस्स णं झाणस्स चत्तारि लक्खणा पण्णत्ता) इस शुक्लध्यान के चार लक्षण हैं; (तं जहा) वे इस प्रकार हैं-(विवेगे) विवेक-देह से आत्माको કરતાં અસંખ્યાતસમયપ્રમાણુ કાળે બાદરકાયેગને સર્વથા નિરોધ કરી દે છે, ત્યારે તેને સૂક્ષ્મક્રિય-અપ્રતિપાતિ નામક શુકલધ્યાનની પ્રાપ્તિ થાય छ. मा सूक्ष्भडिय-मप्रतिपाति नामे त्रीले ४२ छ. (3)
તે અવસ્થામાં શ્વાસોચ્છવાસરૂપ સૂક્ષ્મકાયેગને પણ નિરોધ કરી, અયોગિઅવસ્થાને પ્રાપ્ત થઈ, શૈલેશી અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરી લે છે. ત્યાં જ રૂ૩ = $ આ પાંચ લઘુ અક્ષરનું મધ્યમકાલથી ઉચ્ચારણ કરવામાં જેટલો સમય લાગે તેટલા સમયસુધી કાઈને સમુછિન્નક્રિય–અનિવર્તિ નામક શુકલધ્યાનને અનુભવ કરે છે (૪). આ શુક્લધ્યાનનું વિશેષ વિસ્તારપૂર્વક વર્ણન દશવૈકાલિકસૂત્રના ચોથા અધ્યયનની આચારમણિમંજૂષા નામની ટીકામાં લખવામાં આવ્યું છે. તેથી વિશેષ જાણવાવાળાને માટે તેનું વિશેષ વર્ણન ત્યાંથી જોઈ લેવું જોઈએ. *
(सुक्कस्स णं झाणस्स चत्तारि लक्खणा पण्णत्ता) २शुसध्यानना यार सक्षा) 2. (तं जहा) ते न्यारे छे-(विवेगे) विव४-हेडथीमात्माने होतो ,
| SR No. | 006340 |
| Book Title | Agam 12 Upang 01 Auppatik Sutra Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 824 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aupapatik |
| File Size | 24 MB |