________________
२६८
औपपातिकसूत्रे त्थमणविणए । से किं तं पसत्थमणविणए ? पसत्थमणविणएतं चेव पसत्थं णेयव्वं । एवं चेव वइविणओवि एएहि पएहिं चेव णेयव्यो। से तं वइविणए।
'पसत्थमणोविणए' प्रशस्तमनोविनयः 'तं चेत्र पसत्थं णेयवं' तदेव प्रशस्तं नेतव्यम् अप्रशस्ते यद्विशेषणं तदेव प्रशस्तरूपेण परिवर्तनीयम्; यथा-प्राक् तत्र सावद्यमित्युक्तं, अत्र तु निरवद्यमिति वाच्यम् । इत्थं सर्वाणि विशेषणानि परिवर्तनीयानि, तथा सति प्रशस्तमनोविनयः। ' एवं चेव वइविणओवि एएहि पएहिं चेव णेयव्वो' एवमेव वाग्(पसत्थमणविणए तं चेव पसत्थं णेयव्वं) अप्रशस्त मन के जो विशेषण हैं उनका प्रशस्तरूप में परिवर्तन करने से प्रशस्तमन होता है। जैसे-जो मन निरवद्य-पापरहित हो १, अक्रिय-प्राणातिपातादिक क्रिया से विरत हो २, अकर्कश-प्रेमसहित हो ३, अकटुकस्वपर का उद्वेग करने वाला नहीं हो ४, अनिष्ठुर-दयायुक्त हो ५, अपरुष–कोमल हो ६, अनास्रवकर-संवरयुक्त हो ७, अच्छेदकर-छेदकर नहीं हो, अर्थात् संयमसमाधि से युक्त हो ८, अभेदकर-भेदकर नहीं हो, अर्थात् समाधियुक्त हो ९, अपरितापनकर-प्राणियों के लिये संतापकर नहीं हो, अर्थात् शान्तिजनक हो १०, अनुपद्रवकर-प्राणियों का उपद्रवकारी नहीं हो ११, और अभूतोपघातिक-प्राणियों का उपधात करनेवाला नहीं हो १२। ऐसा मन प्रशस्तमन कहा गया है । इसका जो विनय-आदर सो प्रशस्तमनोविनय है । ( एवं चेव वइविणओवि एएहिं पएहिं चेव णेयन्वो) इसी प्रकार वचन का विनय भी प्रशस्त प्रशस्त मनाविनय शुछ ? उत्तर-(पसत्यमणविणए-तं चेव पसत्थं णेयव्यं) मप्रशस्त મનનાં જે વિશેષણ છે તેમનું પ્રશસ્ત રૂપમાં પરિવર્તન કરવાથી પ્રશસ્ત મન થાય છે. જેમકે–જે મન નિરવદ્ય-પાપરહિત હોય, અકિય-પ્રાણાતિપાતાદિક ક્રિયાઓથી વિરત હોય, અકર્કશ–પ્રેમસહિત હોય, અકટુક–સ્વપરને ઉદ્વેગ કરવાવાળું ન હોય, मनि २-यावाणु डाय, २५५२५-ॐामा डोय, मनास५४२-संवरवाणु डोय, અચ્છેદકર-છેદન કરવાવાળું ન હોય અર્થાત્ સંયમસમાધિથી યુક્ત હોય, અભેદકર-ભેદ કરનાર ન હોય, અર્થાત્ સમાધિયુક્ત હોય, અપરિતાપનકરપ્રાણિઓને માટે સંતાપકર ન હોય, અર્થાત્ શાંતિજનક હય, અનુપદ્રવકરપ્રાણિઓને ઉપદ્રવકારી ન હોય અને અભૂતપઘાતિક-પ્રાણિઓનો ઉપઘાત કરનાર ન હોય, એવું મન પ્રશસ્તમન કહેવાય છે. તેને જે વિનય–આદર ते प्रशस्तभनोविनय छे. (एवं चेव वइविणओवि एएहिं पएहिं चेव णेयव्वो)
