Page Text
________________
पीयूषवर्षिणी-टीका. सू. १५ उपस्थानशालागतकूणिकवर्जनम् . कर्तव्यालोचनं मन्त्रः, सोऽस्यास्तीति मन्त्री, बहुसंख्यका मन्त्रिणः, विचारकारका इत्यर्थः, महामन्त्रिणः-मन्त्रिमण्डलप्रधानाः-सूक्ष्मातिसूक्ष्मविचारका इत्यर्थः, गणग-गणकाः-ज्योतिषिकाः-शुभाशुभफलादेशकारिणः, 'दोवारिय' दौवारिका द्वारपालाः, अमात्याः-राज्यहितचिन्तकाः-अष्टादशानां प्रकृतीनां नागरिकश्रेणीनां महत्तरा इति यावत् , चेटाः. दासाः, पीठमर्दाः-अङ्गसंवाहकाः-आसनसमीपवर्तिनः-सेवकाः, नागराः नगरवासिनो नागरिका, नैगमाः-पौरवगिजः, श्रेष्ठिनः-लक्ष्मीकृपासूचकपट्टालंकृतकाः प्रधानव्यवहारिणः 'सेणावइ । सेनापतयः-चतुरङ्गसेनायाश्चतुर्विधा अधिपाः, सार्थवाहाः-साथ समानव्यवसायिसमूह वाह यन्ति योगक्षेमाभ्यां रक्षन्ति इति अर्थात्-समूहेन दूरदेशं गत्वा क्रयविक्रयकर्तारः । दूताः-सन्देशहराः, सन्धिपालाः-युध्यमानेन राज्ञा कृतःसन्धिःतं पालयन्तीति सन्धिपालाः । एतेषां द्वन्द्वं विधाय तैर्गगनायकादिसन्धिपालाऽन्तैः सार्द्धम् , अत्र आषत्वात् सन्धिपालशब्दोत्तरवर्तितृतीयाविभक्तेर्लोपः, 'संपरिखुडे' सम्परिवृतः -संसम्यक् समन्ताद्वेष्टितः 'विहरई' विहरति-सुखेन कालं नयति स्मेति भावः ॥ सू० १५ ॥ मान्त्रयों से कर्तव्य की समीक्षा करनेवाले विचारवान पुरुषों से, महामन्त्रियों से= सूक्ष्मातिसूक्ष्मविचारशील मन्त्रिमण्डल के प्रधानों से, गणकों से-शुभ, अशुभ फल का निवेदन करनेवाले ज्योतिषियों से, दौवारिकों से द्वारपालों से, अमात्यों से राज्य के हेत चिन्तकों से अर्थात् अठारह प्रकृतियों-ज्ञातियों के मुखियों से, चेटों से दासों से, पीठमईकों से अङ्गमईकों से अर्थात् समीप में रहनेवाले सेवकों से, नागरों से नागरिक पुरुषों से, नैगमों से पौरवणिग्जनों से, श्रेष्ठियों से लक्ष्मी की कृपा का सूचक पट्ट से सुशोभित मुख्य मुख्य सेठों से, सेनापतियों से चतुरङ्गिणी सेना के नायकों से, सार्थवाहों से, दूतों से, तथा-सन्धिपालों से शत्रु राजाओं के साथ सन्धि करने के लिये नियुक्त अधिकारी पुरुषों से परिवृत होकर बैठे हुए थे ॥ सू० १५॥ કરનારા વિચારવાન પુરૂથી, મહામંત્રિઓથી સૂક્ષ્માતિસૂક્ષમ વિચારશીલ મંત્રિમંડલના પ્રધાનેથી, ગણકેથી=શુભ અશુભ ફલનાં નિવેદન કરવાવાળા જેતિષિએથી, દૌવારિકેથી દ્વારપાળોથી, અમાત્યોથી =રાજ્યહિતચિંતકથી અર્થાત્ અઢાર પ્રકૃતિ-જ્ઞાતિઓના મુખિઓથી, એટેથી=દાસેથી, પીઠમથીઅંગમર્દકેથી અર્થાત પાસે રહેવાવાળા (હજુરીઆ) સેવકેથી, નાગરથી= નાગરિક પુરૂષાથી, નિગમોથી=પર વણિક જનથી, શ્રેષ્ઠિઓથી લક્ષ્મીની કૃપાના સૂચક પટ્ટથી સુશોભિત મુખ્ય મુખ્ય શેઠેથી, સેનાપતિઓથી=ચતુરંગિણી સેનાના નાયકેથી, સાર્થવાહથી, દ્વતથી તથા સંધિપાલોથી=શત્રુ રાજાઓની સાથે સંધિ કરવાને માટે નિમણુંક કરેલા અધિકારી પુરૂષોથી વીંટળાઈને બેઠા હતા. (સૂ. ૧૫).
| SR No. | 006340 |
| Book Title | Agam 12 Upang 01 Auppatik Sutra Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 824 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aupapatik |
| File Size | 24 MB |