________________
४६
विपाकभुते
यस्य स तथा वक्ष्यमाणतत्त्व जिज्ञासावानित्यर्थः, 'जायसंसर' जातसंशयःजातः = प्रवृत्तः संशयो यस्य स तथा । दशमाङ्गे प्रश्नव्याकरणसूत्रे भगवत्मोक्तमात्र संवरयोः स्वरूपं धर्माचार्यसमीपे श्रुतं तद्विपाकविषये संशयोत्पश्या जातसंशय इति भावः । 'जायकोउहल्ले' जातकुतूहल :- जातं = प्रवृत्तं कुतूहलम् = 'मत्प्रश्नस्य कीदृशमुत्तरं मम धर्माचार्यों वक्ष्यती' - ति रूपम् औत्सुक्यं यस्य स तथा, तच्छ्रोतुमौत्सुक्यवानित्यर्थः । 'उप्पन्न सड्ढे' उत्पन्नश्रद्धः = उत्पन्ना - विशेषेण उत्कृष्टतया जाता श्रद्धा यस्य स तथा, यहा - श्रद्धायाः स्वरूपस्य तिरोहितत्वे जातश्रद्धः,
पहिले नहीं जाग्रत हुई वह अब सामान्यरूपसे तत्त्वों के विपाक का निर्णय करने के लिये जिनकी वांछा जगी थी । ' जायसड्ढे' पद् के साथ का ' जाव' यावत् शब्द - " जातसंशयः समुत्पन्नश्रद्धः, समुन्नसंशयः, समुत्पन्नकुतूहल:' इन अन्य विशेषणों का सूचक है, इनका अर्थ इस प्रकार है - ' जातसंशय: ' श्रीजम्बूस्वामी पहिले भगवान द्वारा प्रतिपादित दशम अंग प्रश्नव्याकरण नामक सूत्र में आस्रव और संवर के भाव श्रीसुधर्मा स्वामी के पास सुना था; अतः उनके विपाक के विषय में उन्हें संशय की उत्पत्ति हुई । 'जातकुतूहल: ' जब उन्हें उस विषय में शंका उत्पन्न हुई तब 'मेरी शंकाका समाधान धर्माचार्य किस रूपमें करेंगे : - इस बातकी उनके चित्त में उत्कंठा जगी थी । 'उत्पन्नश्रद्धः, उत्पन्नसंशयः, उत्पन्न" ये पद यद्यपि पूर्वोक्त इन " जातश्रद्धः, जातसंशयः, जातकुतूहल: कुतूहल:
66
99
,
छे 'जायसङ्ढे' प्रथम नहि लगत थयेसी ते हवे सामान्यश्यथी तत्त्वोना निर्णय ४२वा भाटे थेनी २छा लगी हती. 'जायसड्ढे' ५६ साथैनो 'जाव' यावत्-शण्ड ' जातसंशयः, जातकुतूहल:, उत्पन्नश्रद्धः, उत्पन्नसंशयः, उत्पन्नकुतूहल:, संजातश्रद्धः, संजातसंशयः, संजात कुतूहल:, समुत्पन्नश्रद्धः, समुत्पन्नसंशयः, समुत्पन्नकुतूहल: ' मे मीन विशेषणानो सून्य छे तेनो अर्थ म प्रमाणे छे, - 'जातसंशयः' श्री જખૂસ્વામી પ્રથમ, ભગવાન દ્વારા પ્રતિપાદિત દશમ અંગ પ્રશ્નવ્યાકરણ નામના સૂત્રમાં આસ્રવ અને સ ંવરના ભાવ શ્રી સુધર્માં સ્વામી પાસે સાંભળ્યા હતા. તેના વિપાકના વિષયમાં तेभने स ंशयनी उत्पत्ति थ. 'जातकुतूहल:' तेभने न्यारे ते विषयभां उत्ठा उत्पन्न थ ત્યારે ‘ મારી શંકાનું સમાધાન ધર્માચાય પાસેથી કેવી રીતે મને મળશે ? એ વાતની તેમના शित्तमां उत्तंहा लगी हुती. 'उत्पन्नश्रद्धः, उत्पन्नसंशयः, उत्पन्नकुतूहल:' मे यह ले
શ્રી વિપાક સૂત્ર
