________________
विपाकचन्द्रिका टीका, श्रु० १, अ० ९, देवदत्तावर्णनम्
६२१
यदि खलु हे भदन्त ! श्रमणेन भगवता महावीरेण यावत् सिद्धिस्थानं प्राप्तेन दुःखविपाकानामष्टमस्याध्ययनस्यायमर्थः : प्रज्ञप्तः । नवमस्य खलु हे भदन्त ! अध्ययनस्य कोऽर्थः प्रज्ञप्तः ? । ततः खलु स सुधर्मान गारो जम्बू मनगारमेवमवादीत्'एवं खलु जंबू' एवं खलु हे जम्बूः ! 'तेणं कालेणं तेणं समएणं' तस्मिन् काले तस्मिन् समये 'रोहीडए णामं णयरे' रोहितकं नाम नगरं 'होत्था' आसीत्, तत् कीदृशम् ? इत्याह- 'रिद्ध० - रिद्धत्थिमियसमिद्धे' ऋद्धस्तिमितसमृद्धम् । तत्र 'पुढवी डिसए' पृथिव्यवतंसकम् = एतन्नामकम् 'उज्जाणे' उद्यानमासीत् । तत्र धरणे जक्खे' धरणो यक्षः । तस्मिन् नगरे 'वेसमणदत्ते राया' वैश्रवणदत्तो राजा, तस्य 'सिरी' श्रीः = श्रीनाम्नी देवी =राज्ञी, 'पूसणंदी कुमारे' पुष्पनन्दि: स्वामी से पूछते हैं - 'जइ णं भंते' इत्यादि । हे भदन्त ! सिद्धिस्थान में प्राप्त श्री श्रमण भगवान महावीरने दुःखविपाक के अष्टम अध्ययन का यह भाव प्रतिपादित किया है, तो है भदंत ! इसके नवमें अध्ययन का क्या भाव उन्होंने कहा है ? इस प्रकार जंबूस्वामी के पूछने पर सुधर्मा स्वामी कहते हैं
' एवं खलु जंबू' इस प्रकार हे जंबू ! 'तेणं कालेणं तेणं समएणं' उस काल और उस समय में ' रोहीडए णामं णयरे होत्था' रोहितक नामका एक नगर था । 'रिद्ध० पुढवीवर्डिसए उज्जाणे' यह रिद्ध, स्तिमित और समृद्ध था । इसमें पृथिवी का आभूषण स्वरूप एक पृथिवीअवतंसक नामका बगीचा था । 'धरणे जक्खे' इस बगीचा में धरण नामका एक यक्ष रहता था । ' वेसमणदत्ते राया' नगर का अधिपति 'वैश्रवणदत्त' इस नाम का एक राजा था । 'सिरी देवी' इसकी रानी
पूछे छे ' जइ णं भंते ' त्याहि हे लहन्त ! सिद्धिस्थानमा मिशन्नता (सिद्धिस्थान પ્રાસ) શ્રી શ્રમણુ ભગવાન મહાવીરે દુ:ખવિપાકના આઠમા અધ્યયનમાં તે ભાવ પ્રતિપાદન કર્યાં છે તો હે ભદન્ત ! આ નવમા અધ્યયનના ભાવ તેમણે શું કહ્યા છે? આ પ્રમાણે જંબૂ સ્વામીએ પૂછ્યું ત્યારે સુધર્મા સ્વામી કહે છે~~
"
एवं खलु जंबू' मा प्रभा डे
' तेणं कालेणं तेणं समएणं ते आस भने ते सभयने विषे ' रोहीडए णामं णयरे होत्था ' मे४ रोहित नामनु नगर तु ' रिद्ध० पुढनीवर्डिसए उज्जाणे ' ते सिद्धस्तिमित भने समृद्ध इतु तेभां पृथिवीना माभूषणुश्य मे पृथिवी - अवतंस नामनो यशीया हतो. ' धरणे जक्खे ' ते अशीयामां धरशु नामनो मे यक्ष रडतो तो 'वेसमणदत्ते राया' नगरना अधियति વૈશ્રવણુદત્ત या नामना येष्ठ राम हता. ' सिरी देवी ' तेनां राष्थीनु नाम
66
"
શ્રી વિપાક સૂત્ર
"