________________
वि. टीका, श्रु० १, अ० ५, ब्रहस्पतिदत्तवर्णनम्
४५९
सबओभदे णामं णयरे होत्था' इहैव अत्रैव जम्बूद्वीपे द्वीपे= मध्यजम्बूद्वीपे भारते वर्षे दक्षिणार्धभरते सर्वतोभद्रं नाम नगरमासीत् 'रिद्ध०' ऋद्धस्तिमितसमृद्धम् । 'तत्थ णं सव्वओभद्दे णयरे जीयसत्तू णामं राया हात्था' तत्र खलु सर्वतोभद्रे नगरे जितशत्रुर्नाम राजा बभूव । ' तस्स णं' तस्य खलु 'जियसत्तुस्स रन्नो' जितशत्रोः राज्ञः ' महेसरदत्ते नामं पुरोहिए होत्था ' महेश्वरदत्तो नाम पुरोहितोऽभवत् । कीदृश: ? 'रिउव्वेय - जाव अथव्वणवेयकुसळे यावि होन्था' ऋग्वेदयजुर्वेद सामवेदाथर्वण वेदकुशलश्चाप्यभवत् । 'तए णं से महेसहदते पुरोहिए'
सवओभe णामं णयरे होत्था' इस जंबूद्वीप के भरतक्षेत्र में एक वैताढ्य नाम का पर्वत है । गंगा और सिन्धु नाम की दो नदियों से विभक्त हो जाने के कारण इस क्षेत्र के छह खंड हो गये हैं । उनमें ५ म्लेच्छखंड एवं १ आर्यखंड है । इसी आर्यखंड का नाम दक्षिणार्धभरत है इस में सर्वतोभद्र नाम का एक नगर था 'रिद्ध०' इसकी शोभा कौशांबी नगरी जैसी थी, अर्थात् इसमें बहुत ऊँचे २ प्रासाद बने हुए थे । अनेक जाति के लोगों का यह निवासस्थान था । यहां बसने वाली जनता के लिये किसी भी प्रकार की भीति नहीं थी । वह धन एवं धान्यादिक से परिपूर्ण था । ' तत्थ णं सव्वओभ जयरे जियसत्तू णामं राया होत्था' 'तत्थ णं जियसुत्तस्स रण्णा महेसरद्त्ते णामं पुरोहिए होत्था' उस समय वहां का राजा जितशत्रु था । इसके एक पुरोहित था, जिसका नाम महेश्वरदत्त था । रिउब्वेय - जाव
roard कुसले या होत्था' यह साङ्गोपाङ्ग ऋग्वेद से लेकर अथर्वणवेद तक ४ चारों वेदों का ज्ञाता था । 'तए णं से महेसरदत्ते पुरोहिए' यह
होत्था' मा मूद्रीपना भरतक्षेत्रमां मे वताढ्य नामनो पर्वत छे, गंगा भने સિંધુ નામની બે નદીઓથી વિભકત થવાને કારણે તે ક્ષેત્રના છ ખંડ થઈ ગયા છે, તેમાં ૫ મ્લેચ્છખંડ અને ૧ એક આ ખંડ છે, તે આ ખંડનું નામ દક્ષિણા ભરત છે. तेमां सर्वतोभद्र नामनुं ! नगर तु' 'रिद्ध०' तेनी शोला औशाम्जी नगरी नेवी હતી અર્થાત્ તેમાં ઘણા જ મેટામેટા મહેલ બનેલા હતા. અનેક જાતિના માણસાનું તે નિવાસસ્થાન હતું, ત્યાં રહેનારી પ્રજાને કાઇપણ પ્રકારની ભીતિ–ભય ન હતા તે धन-धान्याहिस्थी परिपूर्ण हती. ' तत्थ णं सव्वओभद्दे गयरे जियसत्तू णामं राया होत्था ' ' तत्थ णं जियसत्तुस्स रण्णा महेसरदत्ते णामं पुरोहिए होत्था' તે સમયે તે નગરીના રાજા જીતશત્રુ હતો. તેના એક પુરાહિત હતા, જેનું નામ भडेश्वर४त्त हतु ' रिउब्वेयजावअथव्वणवेयकुसळे यावि होत्था ' ते सांगोपांग ऋग्वेदृथी सहने अथर्ववेद सुधीना यारवेहोना शुअर हतो 'तए णं से महेस
શ્રી વિપાક સૂત્ર