________________
विपाकचन्द्रिका टीका, श्रु० १, अ० ४, शकटवर्णनम्
४४७ मासे कालं कृत्वाऽस्यां 'रयणप्पभाए पुढवीए णेरइयत्ताए' रत्नप्रभायां पृथिव्यां नैरयिकेषु नैरयिकतया 'उववजिहिइ' उत्पत्स्यते । 'संसारो' संसारः भवाद् भवान्तरे भ्रमणम् 'तहेव' तथैव यथा प्रथमे-प्रथमाध्ययने मृगापुत्रस्य वर्णनं इति भावः । 'जाव पुढवीसु' यावत् पृथिवीषु, अत्र यावच्छब्दात्-सर्पादियावत् पृथिवीषु भ्रमणं बोध्यम् , तच्च प्रथमाध्ययनस्यैकविंशतितममूत्रतो विज्ञेयम् । 'से गं' स खलु 'तओ अणंतरं' ततोऽनन्तरं 'उव्वट्टित्ता' उदृत्य=निःमृत्य 'वाराणसीए णयरीए' वाराणस्यां नगयाँ 'मच्छत्ताए' मत्स्यतया 'उववजिहिइ' उत्पत्स्यते । ‘से णं तत्थ ' स खलु तत्र ‘मच्छे' मत्स्यः मत्स्यदेहधारी, 'मच्छवधिएहिं ' मत्स्यवधिकः मत्स्यघातकैः ‘वहिए' वधितः वधं प्राप्तः-हत इत्यर्थः, 'तत्थेव' तत्रैव 'वाणारसीए णयरीए सेटिकुलंसि पुत्तत्ताए' वाराणा नगयाँ श्रेष्टिकुले पुत्रतया 'पञ्चायाहिइ' प्रत्यायास्यति-उत्पस्यते । 'बोर्डि' बोधि कालमासे कालं किच्चा इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए णेरइयत्ताए उववन्जिहिइ' यह अपनी प्रवृत्ति से मलिनतम अनेक पापकों को उपार्जित कर आयु के अन्तसमय मरकर इसी रत्नप्रभा पृथिवी में नारकी की पर्याय से उत्पन्न होगा। इसका 'संसारो तहेव जाव पुढवीसु' परिभ्रमण उसी प्रकार होगा-जिस प्रकार प्रथम अध्ययन में मृगापुत्र का प्रकट करने में आया है-संसारभ्रमण इसका मृगापुत्र के समान ही समझना । 'से णं तओ अणंतरं' पृथिवीकाय आदि में अनेकवार परिभ्रमण कर वहां से निकलकर 'वाणारसीए णयरीए' बनारस नगरी में 'मच्छत्ताए उववजिहिइ' मत्स्य की पर्याय से उत्पन्न होगा । 'से णं तत्थ मच्छे मच्छवधिएहि वहिए' यह उस पर्याय में मच्छीमारों द्वारा मारा जाकर 'तत्थेव वाणारसीए णयरीए सेटिकुलंसि पुत्तत्ताए' उसी वाणारसी नगरी में किसी श्रेष्ठी के समन्जिणित्ता कालमासे कालं किच्चा इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए णेरइयत्ताए उववजिहिइ' ते पातानी मलिनतम प्रवृत्तिथी मने पा५४भनि ति ४शने આયુષ્યના અન્ય સમયે મરણ પામીને રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં નારકીની પર્યાયથી ઉત્પન્ન यशे तेनु संसारो तहेव जाव पुढवीसु, परिश्रम) मा प्रमाणे थथे, जे प्रमाणे પ્રથમ અધ્યયનમાં મૃગાપુત્રનું વર્ણન પ્રગટ કરવામાં આવ્યું છે–સંસારભ્રમણ મૃગાपुत्र प्रमाणे ८ सम नये. 'से णं तओ अणंतरं' पृथिवीयि माहिमा मने पार परिश्रम ४ीने त्यांची नीजीन 'वाणारसीए णयरीए' ना२स नगरीमा ‘मच्छत्ताए उववज्जिहिइ' भत्स्यनी पर्यायथा उत्पन्न थरी. 'से णं मच्छे मच्छवधिएहिं वहिए' ते मे पर्यायमा भन्छीमाश६२१ भाये गये पछीथी 'तत्थेव वाणारसीए णयरीए सेट्टिकुलंसि पुत्तत्ताए' से वायसी नगरीमा
શ્રી વિપાક સૂત્ર