________________
४३३
वि. टीका, श्रु० १, अ० ४, शकटवर्णनम् सुदर्शनायागृहम् 'अणुप्पविसइ' अनुपविशति, 'अणुप्पविसित्ता' अनुपविश्य 'सुदरिसणाए सद्धिं उरालाई भोगभोगाई भुंजमाणे विहरइ' सुदर्शनया सार्धमुदारान् भोगभोगान् भुञ्जानो विहरति ।। मू० १० ॥ अणुप्पविसई' अवसर पाते ही यह लुक-छिप कर सुदर्शना के घर में बुस गया। 'अणुप्पविसित्ता सुदरिसणाए सद्धिं उरालाई भोगभोगाई भुंजमाणे विहरई' घुसकर वहां वह सुदर्शना के साथ उदार कामभोगों को भोगने लगा।
भावार्थ-जब शकट दारक अपने घर से बाहर निकाल दिया गया, उस समय बिलकुल स्वच्छंद बनजाने के कारण एवं किसी की भी लाज शर्म न रहने के कारण यह हरएक व्यसन के सेवन में विशेष स्वतन्त्र हो गया। यह कभी लोगों को शृङ्गाटक-त्रिकोणमार्ग पर, कभी त्रिक-मिले हुए तीनमार्ग पर, कभी चतुष्क-चार मार्ग पर एवं कभी महापथ-राजमार्गपर दृष्टिपथ होने लगा। अबारा इतस्ततः घूमने फिरने से इसकी चित्तवृत्ति कुकमों की ओर विशेषरूप से आकृष्ट हो गई। जिस प्रकार बिन लगाम का घोडा स्वच्छंद होकर यहां-वहां चक्कर काटता फिरता है, ठीक यही हालत इसकी भी हुई । अन्त में यह सुदर्शना वेश्या के चक्कर में पड़ जाता है, और घनचक्करसा बन विषयों के जाल में आपादमग्न हो जाता है, परन्तु इस अभागे को वहां पर भी शांति नहीं मिलती हैं। वहां छानी शेते छुपाने सुदर्शन वेश्याना घरमा घुसी गयो 'अणुप्पविसित्ता सुदरिसणाए सद्धिं उरालाई भोगभोगाई भुंजमाणे विहरइ' धुसीन ते त्यां सुश ना श्यानी સાથે ઉદાર કામ–ભેગેને પરિભોગ કરવા લાગે.
| ભાવાર્થ– શકટ દારકને જ્યારે ઘરની બહાર કાઢી મૂકવામાં આવ્યું ત્યાર પછી તે દરેક પ્રકારે સ્વછંદી બની જવાના કારણે તેમજ કેઈની લજજા કે શરમ નહિ રહેવાના કારણથી તે દરેક પ્રકારના વ્યસનનું સેવન કરવામાં વધારે સ્વતંત્ર થઈ ગયે, તે કઈ વખતે શ્રાટક ત્રિકોણમાર્ગ, કયારેક ત્રણ રસ્તા મળતા હોય તેવા સ્થળે, કયારેક ચાર રસ્તા પર, કયારેક રાજમાર્ગ પર જોવામાં આવવા લાગ્યા, અંકુશ વિના તે આમ-તેમ ચારેય બાજુ ફરવા-ઘુમવા લાગ્યું. તેથી તેની ચિત્તવૃત્તિ કુકર્મો તરફ વધારે આકર્ષણ પામી, જેમ લગામ વિનાને ઘોડે સ્વચ્છદી બનીને આડે. અવળો ફરીને ચક્કર મારે છે, તેવી જ હાલતમાં આ શકટ ફરવા લાગ્યું. છેવટે તે સુદર્શન વેશ્યાના ચકકરમાં પડી જાય છે, અને ઘનચકકર જે બનીને વિષયની જાળમાં માથાથી પગ સુધી ડૂબી જાય છે, પરંતુ તે અભાગીઓને ત્યાં આગળ પણ શાંતિ મળતી નથી, તે નગરના રાજાના મંત્રી તે વેશ્યાના ઘરમાંથી પણ તે શકટને
શ્રી વિપાક સૂત્ર
