________________
विपाकचन्द्रिका टीका, श्रु० १, अ० १, एकादि राष्ट्रकूटस्यान्यायवर्णनम्. १२७ 'अरे ? ज्ञास्यसि अथ यन्ममेदं न दत्से' इत्येवमगुल्यादिनिर्देशेन भीषयनित्यर्थः, 'तालेमाणे२' ताडयन्२-कशाचपेटादिभिरिति भावः, 'निद्धणे करेमाणे२' निर्धनानि कुर्वन् २' 'विहरई' विहरति ।
'तए णं से एकाई रहकूडे विजयवद्धमाणस्स खेडस्स' ततः खलु स एकादी राष्ट्रकूटो विजयवर्धमानस्य खेटस्य 'बहूणं' बहूनां 'राईसर-तलवर-माडंबिय-कोडंबिय-सेहि-सत्यवाहाणं' राजेश्वर-तलबर-माडम्बिक-कौटुम्बिक-श्रेष्ठि-सार्थवाहानाम्-त्रत राजेश्वराः युवराजाः तलवरा नगररक्षकाः-'कोटवाल'इति ख्याताः, माडम्बिका मडम्बाधिपतयः, मडम्बश्च ग्रामविशेषः, यस्य चतुर्दिक्षु योजनपर्यन्तमन्यः कोऽपि ग्रामो न विद्यते स इत्यर्थः; कौटुम्बिकाः ग्रामप्रधानाः, तुम लोग मुझे अमुक वस्तु न दोगे तो फिर तुम्हारा भला नहीं' इस प्रकार अंगुली उठाकर उनकी भत्र्सना करता हुआ, एवं 'ताडेमाणे२' ताडित करता हुआ-कोडा, थप्पड़, लात और घूसा
आदि से उन पर प्रहार करता हुआ, अन्तमें 'निद्धणे करेमाणे२ विहरइ' उन्हें निर्धन-दरिद्री बनाता हुआ रहता था ।
'तए णं से एकाई रकूडे ' जब वह एकादि मांडलिक राजा, 'विजयवद्धमाणस्स खेडस्स' विजयवर्द्धमान खेट के 'बहू हिं राईसर-तलवरमाडंबिय-कोडुबिय-सेटि-सत्थवाहाणं अन्नेसिं च बहणं गामेल्लपुरिसाणं' अनेक युवराज, तलवर-नगररक्षक कोटवाल, मडम्बाधिपति, जिसके चारों ओर एक एक योजन तक कोई भी गांव न हो वह मडंब कहा जाता है, उसके जो शासक होते हैं वे मडंबाधिपति कहे जाते हैं; कौटुम्बिक-गांव के मुखिया पुरुष, अथवा मनुष्यों ४२तो थो, 'तज्जेमाणे २' तत ४२तो थो,-'ogी, याद रामो; तमे सोडो મને અમુક વસ્તુ નહિ આપે તે પછી તમારી સલામતી નથી.” એ પ્રમાણે આંગળી
यी उशने तमानी सेना ४२ती थी, मेव 'ताडेमाणे २' ताडित-४२तो थीओय1, 2-५, and, iसा माहि १ तेना ५२ प्रहा२ ४२ २४, छेवट 'निद्धणे करेमाणे २ विहरइ' तमाने निधन-रिकी मनावतो 48ो खेतो तो.
'तए णं से एक्काई रट्ठकूडे' न्यारे ते ll Hises PAM, 'विजयवद्धमाणस्स खेडस्स' वियवद्ध भान पेडना बहूहिं राइसर-तलवर-मांडबिय-कोडुंबियसेटि-सत्यवाहाणं अन्नेसिं च बहूणं गामेल्लपुरिसाणं' भने युवरा, તલવર, નગરરક્ષક, કોટવાલ, માડંબિક-મંડંબાધિપતિ, જેની ચારે બાજુ એક જન સુધી કોઈ પાગુ ગામ ન હોય તેને મંડંખ કહે છે, તેને જે શાસક હોય
શ્રી વિપાક સૂત્ર