________________
३७
सुदर्शिनीटीका अ० १ सू० ६ यथाकृतनामकतृतीयाधर्मद्वारनिरूपणम् दुःखोत्पादनप्रसक्ताः=परपीडाकरणपरायणाः 'इमेहिं ' एतेषु = प्रत्यक्षं लक्ष्यमाणेषु 'तसथावरेहिं' सस्थावरेषु 'जीवेहिं' जीवेषु 'पडिणिविट्ठा' प्रतिनिविष्टाः तेषां रक्षणाद् द्वेषयुक्ताः 'बहुविहं' बहुविधं 'बहुष्पगारं ' बहुप्रकारम्=अनेक भेदमभेदसहितं, 'भयंकर' भयजनकं 'पाणवह' प्राणवधं जीवहिंसां 'करेंति' कुर्वन्ति । 'किं ते ' ते=त्रसस्थावरेषु द्वेषवन्तः 'किं' किं कुर्वन्ति ? पाठीनादि जीवान् ' हणंति ' घ्नन्ति इति वक्ष्यमाणेन सम्बन्धः । तानेव दर्शयति- 'पाठीणेत्यादि । 'पाठीणतिमि - तिमिंगिल - अणेग - झसविविहजाइमंडुक - दुविहकच्छभ - णक्क - मगर - दुविहगाह - दिलिवेढय - मंदुय - सीमागारपुलुय - सुसुमार बहुप्पगारा' पाठीन- तिमि - तिमिंगिला - Sनेकशप - विविधजातिमंडूक - द्विविध- कच्छप-नक्र-मगर - द्विविधग्राह- दिलि वेष्टक - मन्दुक - सीमाकार - पुलक - सुंसुमार - प्रकाराः, तत्र पाठीना:= तन्नामका मत्स्यविशेषाः, तिमयः मत्स्यविशेषाः, तिमिगिलन्ति इति तिमिंगिलाच,
महामत्स्याः ।
" अस्तिमत्स्यस्तिमिर्नाम शतयोजनविस्तरः ।
तिमिङ्गिलगिलोऽप्यस्ति तद्विलोऽप्यस्ति राघवः ॥ १ ॥ " इतिवचनात् । अनेकझषाः = विविधाः क्षुद्रमत्स्याः, विविधजातयो मण्डूकाः = नानाजाऐसे जीव ( तं च पुण) इस ( भयकरं ) भयप्रद, ( बहुविहं ) बहुविध और (बहुप्पगारं ) अनेक भेद प्रभेद सहित ( पाणवहं ) प्राणवध को ( करेंति) करते हैं । (इमेहि तसथावरेहिं जीवेहि ) इन प्रत्यक्षीभूत
स और स्थावर जीवों की रक्षा करने के विषय में ( पडिणिविट्ठा ) द्वेषयुक्त होते हुए प्राणवध करते हैं, ( किं ते) वे क्या २ करते हैं इस बात को अब सूत्रकार "पाठीण" इत्यादि पदों द्वारा प्रकट करते हैं( पाठीण - तिमि - तिमि - गिल - अणेगझस - विविहजाइमंडुक्क - दुविहकच्छभणक - मगर - दुविहगाह - दिलिवेढय मंदुय-सी मागार- पुलय- सुंसुमार
""
66
या "भयंकर" लयग्रह, बहुविहं " महुविध भने “बहुप्पगारं " भने लेह પ્રભેદ સહિત, " पाणवहं " आशुवध उरे छे, “इमेहिं तसथावरेहिं जीवे हिं मे प्रत्यक्षीभूत त्रस अने स्थावर भवानी रक्षा म्वानी मामतमां " पडिणिविट्ठा” દ્વેષયુક્ત થઇને પ્રાણવધ કરે છે, किंते " तेयो शु शु रे छे मे वातने हवे સૂત્રકાર " पाठीण" त्याहि हो द्वारा प्रगट उरे छे- "पाठीन- तिमि - तिमिंगिलअगझसविविहजाइ-मंडुक्क - दुविहकच्छभ-णक-मगर - दुविहगाह - दिलिवेढय-मंदुयसीमागार - पुलय- सु सुमार - बहुप्पगारा " सेवा वो नीचे प्रमाणे छे - पाहीन, तिमि, तिभिगत, अनेञष, भने लतिना हेडा, भन्ने अारनां अथमा, नई,
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
66