________________
૨૮
प्रश्नव्याकरणसूत्रे
शरीरादिति२ । 'अवीसंभो' अविश्रम्भः - अविश्वासः - माणवधकारकेषु जीवानां विश्वासो नैव भवति इति हिसाया अविश्रम्भकारणत्वादविश्रम्भव्यवहारः ३, 'हिंस विहिंसा' हिंस्यविहिंसा हिंस्यानां = जीवानां विहिंसा प्राणवियोगः अजीवानां हिंसाया अभावात् 'हिंस्याना' मितिकथितम् ४ । ननु अरूपिणः हिसेव न सम्भवति इति हिंसविहिंसेत्युक्तावपि किमायातमितिचेन्न स्वरूपत एव प्राणवियोगरूपहिंसायागृह्यमाणत्वात् । उक्तञ्च
" पञ्चेन्द्रियाणि त्रिविधं बलं च उच्छ्वासनिच्छ्रवासमथान्यदायुः । प्राणादशैते भगवद्भिरुक्तास्तेषां वियोजीकरणं तु हिंसा ॥ १ ॥ " 'तहा अकिच्चं च ' तथा अकृत्यं च तथा तेनप्रकारेण अकृत्यम् - अकरणीयं भगवता निषिद्धत्वात् ५ । 'घायणा य' घातना च- हननं ६ | 'मारणा य' मारणा चप्राणपीडनम् ७ । ' वहणा ' हननम् ८ । ' उदवणा ' उपद्रवणम् ९, 'निवायणा ' निपातना - यस्य यावन्तः प्राणाः सन्ति तस्य तेभ्यः निपातनं दूरीकरणम्, यद्वा'तिवायणा' इति पाठे त्रिपातना - त्रयाणां मनोवाक्कायानां पातना=ध्वंसना १०, 'आरंभसमारंभो' आरभ्यन्ते - विनाश्यन्ते इति आरम्भाः = प्राणिनः तेषां समारम्भः = परितापः - " परिता करो भवे समारंभो" इति वचनात् । आरम्भो वा कृष्यादि व्यापारः तेन समारम्भः = प्राणिपीडनम् ११ । 'आउयकम्मस्सुवद्दवो भेयनिडवण गालणाय संवट्टगसंखेवोत्ति' आयुः कर्मण उपद्रवः भेदः निष्ठापनं गालना च संप्रवर्तकः संक्षेपः, आयुः कर्मण उपद्रवः =समुच्छेदः, भेद:- विनाशः, निष्ठापनं= समापनम्, गालना = निस्सारणम् । संवर्तकः - सर्वबलसामर्थ्यादीनां संकोचनम्, संक्षेपः - अभावकरणम् १२ । ' मच्चू' मृत्युः = मरणम् १३, 'असंजमो' असंयमः - न (अवीसंभो) अविभ३, (हिंसविहिंसा) हिंस्यविहिंसा ४, तथा (अकिचं) अकृत्य ५, ( घायणा) घातना६, (मारणा) मारण७, (वाहणा) हनन८, (उद्दवणा) उपद्रवण ९, (निवाणा) निपातना १०, ( आरंभ समारंभो) आरंभसमारंभ ११, ( आउयकम्मस्सुबद्दवो भेयणिवणगालणा य संग संखेवो) आयुकर्म का उपद्रव, भेद, निष्ठापन, गालना, संप्रवर्त्तक, संक्षेप १२, ( मच्चू) मृत्यु १३, (असंजमो ) असंजम १४, ( कडगमद्दणं ) अवीसंभो" अविश्रभ, (४) " हिंसविहिंसा " हिंस्यविहिंसा, (4) “ अकिञ्चं " अमॄत्य, (६) " घायणा घातना, (७) “ मारणा भार, (८) " वाहणा " हनन, (८) " उद्दवणा” उपद्रव, (१०) " निवायणा " निपातना, (११) “आरंभसमा - रंभो ” मार'लसभारल, (१२) “ आउयकम्मस्सुवद्दवो भेयणिवणगालणा य संवट्टगसंखेवो” आयुभना उपद्रव, लेह, निष्ठायन, गासना, संप्रवर्त्त, सक्षेय, (१३) “ मच्चू ” मृत्यु, (१४) " असजमो ” असंभ, (१५) "कडगमद्दणं " ४८३
66
""
66
66
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
ܕܕ
