________________
D
प्रश्रव्याकरणसूत्रे टीका--'तस्स' इत्यादि ।
'तस्स ' तस्य प्रसिद्धस्य 'पढमस्स वयस्स' प्रथमस्य व्रतस्य = अहिंसा व्रतस्य ‘इमा पंच ' इमाः पञ्च ‘भावणाओ' भावनाः भाव्यते वास्यते आत्मा याभिस्ताः ईर्यासमित्यादयः 'हुंति' भवन्ति । किमर्थं पञ्च भावना भवन्ती ? -त्याह - ' पाणाइवायवेरमणपरिरक्खणट्टयाए ' प्राणातिपात-विरमणपरिरक्ष णार्थाय = माणातिपातविरमणलक्षणस्य प्रथममहाव्रतस्य परिरक्षणार्थाय । तत्र
इन व्रतों को स्थिर रखने के लिये प्रत्येन व्रत की पांच २ भावनाएँ हैं सो अब सूत्रकार अहिंसाव्रत की जो पांच भावनाएँ होती हैं उनमें सब से पहिली ईर्या समितिरूप पहिली भावना को प्रकट करते हैं'तस्स इमा' इत्यादि।
टीकार्थ-(तस्स ) उस प्रसिद्ध (पढमस्स वयस्स ) प्रथमव्रत की (इमा पंच भावणाओ हूंति) ये ईर्यासमिति आदि पांच भावनाएँ होती है । क्यों कि इन भावनाओं से (पाणाइवायवेरमणपरिरक्खणट्ठाए) प्राणातिपातविरमण रूप जो अहिंसा व्रत है उसकी अच्छी तरह रक्षा होती है। तात्पर्य कहने का यह हैं कि अत्यन्त सावधानी के साथ विशेष २ प्रकार की अनुकूल प्रवृत्तियो का सेवन न किया जाय तो स्वीकार करने मात्र से ही व्रत आत्माको अपने रूप नहीं बना सकते हैं, अर्थात् वे आत्मा में चिरस्थायी नहीं रह सकते हैं, निर्दोषरूप से सावधानी के साथ उनका पालन नहीं हो सकता है-वे यथार्थरूप में आत्मा में नहीं उतर सकते । ग्रहण किये हुए व्रत जीवन को यथार्थरूप से अपने रूप में रंग सके-अपनी अटल छाप आत्मा पर जमा सकें इसलिये प्रत्येक व्रत के
એ પાંચ થતોને સ્થિર રાખવા માટે પ્રત્યેક વ્રતની પાંચ પાંચ ભાવના છે.
હવે સૂત્રકાર અહિંસાવ્રતની જે પાંચ ભાવના છે તેમાંની સૌથી પહેલી ध्या समिति माह 2 पांय भावना प्रगट ४२ छ-" तस्स इमा” छत्यादि
"तस्स" ते प्रसिद्ध “पढमस्स वयस्स" प्रथम प्रतनी "इमा पच भावणाहति" ध्यासमिति माविमा पांय भावनाय हाय छ. ४२५ ते मानामाथी “पाणाइवायवेरमणपरिरक्खणद्रोए" प्रातिपात विरभ९५३५२ અહિંસાવ્રત છે તેની સારી રીતે રક્ષા થાય છે. કહેવાનો ભાવ એ છે કે અત્યંત સાવધાનીથી ખાસ ખાસ પ્રકારની અનુકૂળ પ્રવૃત્તિઓનું સેવન ન કરાય તે સ્વીકાર કરવા માત્રથી જ વ્રત આત્મામાં ચિરસ્થાયી રહી શકતું નથી– નિર્દોષ રીતે સાવધાનીથી તેનું પાલન થઈ શકતું નથી. તે યથાર્થ રૂપે આત્મામાં ઉતરી શકતાં નથી. ગ્રહણ કરાયેલ વતે જીવનને યથાર્થ રીતે પિતાના રંગે રંગી શકી–પિતાની અટલ છાપ આત્મા પર જમાવી શકે-આત્મામાં ઉંડાણથી પ્રવેશી શકે, તે માટે પ્રત્યેક વ્રતને અનુકૂળ
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
