________________
५७७
सुदर्शिनी टीका अ० ५ सू० ४ अहिंसापाप्तमहापुरुषनिरूपणम् विशेषतो दृष्टा, एते उभयेऽपि मनः पर्ययज्ञानिनः। तथा-' पुव्वधरेहिं ' पूर्वधरैः उप्तादाग्रायणीयवीर्यादि चतुर्दश पूर्वधरैः( अधीया) अधीना-श्रुतनिबद्धा पठिता, तथा ' वेउव्वी हिं, वैकुर्विकैः वैक्रियलब्धिधारिभिः, 'पइण्णा' प्रतीर्णा निस्तीर्णा-आजन्मपरिपालितेत्यर्थः, तथा-' आभिणियोहियनाणीहिं ' आभिनिबोधिकज्ञानिभिः, अभि=अर्थाभिमुखः-अविपर्ययरूपत्वात , नि-नियतोऽसंशयरूपत्वात् , बोधः संवेदनम् =अभिनिवोधः, स एव आभिनिबोधिकम् , ज्ञायतेऽनेनेति ज्ञानम् , आभिनिबोधिकं च तज्ज्ञानम्-आभिनिवोधिकज्ञानम्-इन्द्रिय नोइन्द्रिय निमित्तो बोध इत्यर्थः, सोऽस्ति येषां तैस्तथोक्तैः, मतिज्ञानवद्भिरित्यर्थः, हुएसंज्ञी पंचेन्द्रिय जीवों के मनोद्रव्यों को यह ऋजुमति साक्षात् जानता है। यह ज्ञान का मनःपर्ययएक भेद है । ( विउलमहिं विदिया) मनः पर्यय ज्ञानका दूसरा भेदविपुलमति है । इस विपुलमति मनः पर्ययज्ञानवाला पदार्थी को ऋजुमति की अपेक्षा विशुद्धतर आदि रूप से जानता है । क्यों कि यह मति पर्यायशतोपेत होती है, तथा चिन्तनीय घटादि वस्तुओं में सूक्ष्मतर आदि रूप से वर्तमानधों को जानती है। उन ऐसे विपुलमति मनःपर्यय ज्ञानियों द्वारा यह भगवती अहिंसा ऋजुमति की अपेक्षा अधिक और विशेषरूप से विदित-ज्ञातदृष्ट हुई है । तथा (पुत्वधरेहिं अधीया) उत्पादपूर्व, अग्रायणीपूर्व, वीर्यप्रवाद आदि चतुर्दशपूर्व के धारी महात्माओं ने-श्रुतज्ञानियों नेश्रुत में निबद्ध हुई इस अहिंसा भगवती को पढा है । ( वेउव्वी हिंवेइण्णा ) वैक्रियल धिधारो मुनिजनों ने इसे आजन्म पाला है। ( आभिणियोहियनाणीहिं,मुयनाणीहिं,मणपज्जवनाणीहिं केवलनाणीहिं) ઓછા મનુષ્યક્ષેત્રમાં રહેલ સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય જીવોનાં મનોદ્રવ્યને તે બાજુમતિ साक्षात तणे छे. मन: ५ यज्ञानना २३ मे ले छे. “ विउलमईहिं विदिआ" મન પર્યય જ્ઞાનને બીજો ભેદ વિપુલમતિ છે આ વિપુલમતિ મન:પર્યાય જ્ઞાનવાળા પદાર્થોને બાજુમતિના કરતા વધારે વિશુદ્ધ રૂપે જાણે છે. કારણ કે મતિપર્યાય શોપિત હોય છે, તથા કલ્પનીય ઘટાદિ વસ્તુઓમાં સૂક્ષ્મતર આદિ રૂપે વર્તમાન ધર્મોને જાણે છે. એવા તે વિપુલમતિ મન:પર્યયજ્ઞાનીઓ દ્વારા આ ભગવતી અહિંસા ઋજુમતિના કરતાં અધિક અને વિશેષ રૂપે વિદિત -ज्ञात-ष्ट छ. तथा " पुत्वधरेहिं अधीया " G५६५%; माया, વીર્ય પ્રવાદ આદિ ચૌદ પૂર્વના ધારક મહાત્માઓએ-શ્રુતજ્ઞાનીઓએ–શ્રતમાં
थायेर २ माती मिडि सार्नु अध्ययन यु छ, “ वेउव्वीहिं वेइण्णा" वैयधिधारी भनिनामे तेनु मान्न पासन यु. छ. ' आभिणिबोहियनाणीहिं सुयनाणीहि, मणपज्जवनाणीहिं केवलनाणीहि " धन्द्रिय मन
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
