________________
३६६
प्रश्नव्याकरणसूत्रे
,
"
अनन्तम् = संसारि जीवापेक्षया अन्तरहितम् 'उव्वेगजणयं ' उद्वेगजनकं = आधिव्याधि प्रभृतिदुःखशतयुक्तस्वात् ' अणोरपारं ' अनर्वाक् पारम् अदृष्टपारं ' महव्भयं महाभयं = महाभयजनकं दुस्तरत्वात् भयङ्करं कर्म प्रकृतिमहामत्स्य मकरादिभिः व्याप्तत्वात्, 'पइभयं ' प्रतिभयं = प्रतिप्राणिनं भयजनकं सकलप्राणिभयो त्पादकत्वात् ' अपरिमिय महिच्छकलुसमति वाउरोग उद्धम्ममाणासापिवासापायाले' अपरिमितमहेच्छा कलुषमतिवायुवेगोद्धम्यमानाशापिपासापातालम्, तत्र अपरिमिता= अपरिमाणा महती = विशाला चेच्छा = विषयाभिलाषा, 'कलुस' कलुषा = मलिना या मतिः- बुद्धिः सा एव 'वायुवेग' वायुवेगस्तेन ' उद्धम्मम्माण ' उद्धम्यमाना= = प्रवर्द्धमाना या आशाः = अप्राप्तार्थस्य प्राप्ति सम्भावनाः, पिपासाः = प्राप्तार्थस्योपभोगवाच्छाः, एता एव पातालं यत्र स तथा तम्, अपरिमितम हेच्छामलिनबुद्धि
रहित है | ( उब्वेगजणयं ) आधि व्याधि आदि सैकड़ों दुःखों से युक्त होने के कारण यह उद्वेगजनक है। तथा (अणोरपारं ) यह अदृष्ट पारवाला है - इसका पार अदृष्ट है । ( महन्भयं ) दुस्तर होने से यह जीवों को महाभय का जनक है । कर्मों की १४८ उत्तर प्रकृतिरूप महामत्स्य मकर आदि जलचर जीवों से यह व्याप्त है । समस्त प्राणियों के लिये भय का उत्पादक होने के कारण यह ( पइभयं ) हरएक जीव के लिये भय का जनक बना हुआ है । ( अपरिमियम हिच्छकलुसमतिवाउवेग उद्धम्ममाणासापिवासापायालं ) ( अपरिमिय) अपरिमित तथा (महिच्छ) महता विषयाशारूप एवं ( कलुसमति ) मलिनबुद्धिरूप (वाउवेग ) वायु के वेग से (उद्धममाण ) प्रवर्द्धमान ऐसी (आसा) आशा - अप्राप्त अर्थ के प्राप्त करने की संभावनारूप तथा ( पिवासा) पिपासा - अर्थ का उप
(C
"
भवानी अपेक्षा ते अन्तरहित छे. " उब्वेगजणयं " આધિવ્યાધિ આદિ " अणोरपार સેકડો દુ:ખાથી યુક્ત હાવાથી તે ઉદ્વેગજનક છે. તથા તે અસીમ-અપાર છે महभय દુસ્તર હાવાથી તે જીવેશને માટે મહાભય પેઢા કરનાર છે. કર્મોની ૧૪૮ ઉત્તર પ્રકૃતિરૂપ મહામત્સ્ય, મગર આદિ જળચર જીવાથી તે વ્યાપ્ત છે. સમસ્ત પ્રાણીઓને માટે તે ભય પેદા કરનાર होवाथी ते " पइभयं " हरे5 लवने भाटे लयन हे " अपरिमिय महिच्छकलुसमतिवाउवेगउद्धभ्ममाणासापिवासापायाल ” " अपरिमिय " અપરિभित तथा 'मिहिच्छ ” भोटी विषय वासना ३५ भने “ 'कलुसमति " भसिन भति३य, " वाउवेग " વાયુના વેગથી
66
उद्धम्ममाण ” વધતી જતી એવી
" आसा आशा - अप्राप्त वस्तुने प्राप्त उरवानी संभावना - तथा “पिवासा "
(<
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
"
