________________
३०२
प्रश्रव्याकरणसूत्रे
इयपवणधणियोलियउवरुवरि तरंगदरियअइवेगचक्खुपहमोच्छरंतं कत्थइ गंभीरवि उलग जियगुंजिय निग्धायगरुयनिवडियसुदीह नीहारिदूरसुच्चंत गंभीर धुगधुगंति सद्दपडिपहसंभंत जक्खरक्खसकुहंडपिसायरुसियतज्जाय उवसग्गसहस्ससंकुलं बहूप्पाइयभूयं विरइयबलिहोमधूवउवयार दिण्णरुहिरऽच्चणाकरणपजयजोगपययचरियं परियंतजुगंतकालकप्पोवमं दुरंतमहानइवइमहाभीमदरिसणिज्जं दुरणुचरं विसमप्पवेसं दुक्खुत्तारं दुरासयं लवणसलिल पुण्णं असियसिय समुच्छियगेहिं हत्थतरगेहिं वाहणेहिं अइवइत्ता समुद्दमज्झे हणंति गंतूण जणस्स पोरा पर वहरा नरा निरणुकंपा णिरवेक्खा ॥ सू० १०॥
टीका- 'कायरजगहिययकंपणं' कातरजन हृदय कम्पनं= कातरजनानां = भीरुपुरुषाणां हृदयस्थ कम्पनं-कम्पकारकं घोरं = भयङ्करं यथास्यात्तथा आरसन्तं = शब्दायमानं शब्दं कुर्वन्तं कोलाहलसङ्कुलमित्यर्थः । ' महम्भयं ' प्रतिभयं महाभयं = अत्यन्तभयजनकम्, अत एव भयङ्करं 'पडिभयं' प्रतिभयं = प्रतिपाणिनं भयोत्पादकम्
फिर यह समुद्र कैसा है सो कहते हैं-' कायरजण ' इत्यादि । टीकार्थ - जो समुद्र (कायरजण हिययकंपणं ) कायरजनों के हृदय को कँपा देता है ( घोरं ) भयंकर होकर जो ( आरसंत ) शब्दायमान होता है (महन्भयं ) देखते ही जिसे लोगों को भय का संचार होने लग जाता है ( पड़िभयं ) हर एक प्राणी का रोम २ : जिसकी आकृति के समक्ष भय के मारे खडा हो जाता है, और इस लिये जो ( भयंकरं ) તે સમુદ્ર કેવા હોય છે તેનું વધુ વર્ણન કરે છે— कायरजण० ११. छत्याहि જે સમુદ્ર " कायरजण हिययकपणं " " घोर " કાયર લેાકાના હૃદયને ॐपावी हे छे, “घोर ं " लय ४२ रीते थे " आरसंत " धुधवाट उरे छे, " मह. ब्भयं " भेने नेता ०४ बोअना हिसभां लय જેના દેખાવ જોતાં જ ભયથી દરેક પ્રાણીઓના
उत्पन्न थाय छे, “ पडिभय "
રુવાટાં ખડા થઈ જાય છે,
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર