________________
२२४
प्रश्नव्याकरणसूत्रे न्यपि स्वरूपतस्तथ्यान्यपि, किन्तु-अपि-निश्चयेन ' हिंसगाई' हिंसकानि=परिणामतः पाणिप्राणोपघातकानि तस्मादसत्यस्वरूपाणि, वयणाई' वचनानि, 'पुट्ठा वा अपुठ्ठा वा ' पृष्टा वा केनापि, अपृष्टा वाऽपि-अलीकवादिनः 'उयाहरंति' उदाहरन्ति-कथयन्ति ॥ सू० १२ ॥ अथवा परम्परा रूप से घात करने वाले ऐसे (सच्चाणि वि) स्वरूप से सत्य भी हों किन्तु निश्चय में (हिंसगाई ) परिणामतः प्राणियों के प्राणों के उपघातक होने के कारण असत्य स्वरूप ही होते हैं। ऐसे ( वयणाई ) वचनों को (पुट्ठा वा अपुट्ठा वा ) असत्यवादी जन चाहे उनसे कोई पूछे अथवा न पूछे तो भी ( उयाहरंति ) कह दिया करते हैं !
भावार्थ-मृषावादीजन अनेकविध प्राणिपीडक यंत्रों को बनाने के लिये, विविध प्राकर के विषों का निर्माण करने के लिये दूसरों को उपाय बतलाया करते हैं। गर्भ का पतन कैसे किया जाता है, नगरादिकों में क्षोभ उत्पन्न कैसे हो सकता है, दूसरों को वश में कैसे किया जा सकता है, चोरी करने के क्या २ साधन हैं, परस्त्रीगमन करने का क्या उपाय है, दूसरों की सेना को कैसे परास्त किया जाता है, ग्राम आदि में उपद्रव कैसे उत्पन्न किया जाता है, जंगल आदि में आग लगाना, तडाग आदि जलाशयों को शुष्क करना-सूखाना, इत्यादि सब प्रकार के इष्ट प्रयोगों को मृषावादी जन चाहे उनसे कोई पूछे अथवा न
घाइयाइं" प्राणीमानो साक्षात घात १२ना२ अथवा ५२२५२१ ३२ धात ४२नार सवां " सच्चाणि वि” २१३५ सत्य डाय तो ५ २३१श्य “हिंसगाई" परिણામ જતાં પ્રાણીઓનાં પ્રાણોની હત્યા કરનાર હોવાથી અસત્ય સ્વરૂપ જ હોય छ मेवा " वयणाई " क्यने। “पुट्ठा वा अपुट्ठा वा” असत्यवाही माणुस. तेने आई पूछे 3 न पूछे छतi ५५ “उयाहरति " माझ्या ४२ छे.
ભાવાર્થ–મૃષાવાદી માણસ અનેક પ્રકારનાં પ્રાણીપીડક યંત્ર બનાવવાને માટે તથા વિવિધ પ્રકારનાં વિષ બનાવવાને માટે બીજા લેકોને ઉપાયો બતા
વ્યા કરે છે. ગર્ભપાત કેવી રીતે કરાવાય છે, નગર આદિમાં કેવી રીતે ક્ષોભ ઉત્પન્ન કરી શકાય છે, બીજાને કેવી રીતે વશ કરી શકાય છે, ચોરી કરવાનાં
ક્યાં ક્યાં સાધનો છે, પરસ્ત્રીગમન કરવાના ક્યા કયા ઉપાય છે. અન્યના સિન્યને કેવી રીતે પરાજ્ય આપી શકાય છે, ગામ આદિમાં કેવી રીતે ઉપદ્રવ પેદા કરી શકાય છે, જંગલ આદિમાં કેવી રીતે આગ લગાડાય છે, તળાવ આદિ જળાશયોને કેવી રીતે સૂકવી નખાય છે, ઈત્યાદિ સર્વ પ્રકારના ઈષ્ટ પ્રયોગો
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
