________________
सुदर्शिनी टीका अ० २ सू० ७-८ अन्येषामपि मृषाभाषणनिरूपणम् २०५
तदसत्-कालस्यैव कर्तृत्वे कालप्राप्तौ स्त्रीश्मश्रुवन्ध्या पुत्रहस्ततलकेशादीनामपि सद्भावः स्यात् , इत्यपि मतवादिनो मिथ्या जल्पन्ति । तथा 'इडिरससायगारवपरा' ऋद्धिरससातगौरवपराः, 'बहवे' बहवः अनेके करणालसाः कर्तव्याचरणालसाः अनुद्योगिनः 'धम्मवीसंसएण' धर्मविमर्शनेन=धर्मविचारेण 'मोसं' मृषा-असत्यं वस्तु अधर्ममपि धर्ममेव 'पति' प्ररूपयन्ति प्रतिपादयन्ति ॥७
अन्येऽपि जना यथा मृषा भाषणपरा भवन्ति तत्परूपयति 'अवरे' इत्यादि
मूलम्-अवरे अहम्माओ रायदुटुं अब्भक्खाणं भणंति अलियंचोरोत्ति अचोरियं करेंतं । डामरिओ ति वि य एमेव उदासीणं । दुस्सीलोत्ति य परदारं गच्छइत्ति मइलिंति सीलकलियं । अयंपि गुरुतप्पओ त्ति । अण्णे एमेव भणंति
कालवादियों की यह मान्यता असत्यरूप इसलिये है कि काल को ही कर्ता मानने पर स्त्री जब तरुण अवस्था संपन्न हो जाती है तो पुरुष की तरह उसके भी दाढी मूछ का आना, तथा वंध्या के पुत्र होना, हथेली में बाल उगना आदि भी होना चाहिये-परन्तु यह सब कुछ नहीं होता है । इसलिये ये पूर्वोक्त सब ही बाद मिथ्या प्ररूपणा करते हैं ऐसा जानना चाहिये । (एवं) इस प्रकार (केइ ) कितनेक (करणालसा ) अपने कर्तव्य करने पर योग्य आचरण में आलसी बने हुए,
और (इडिरससायगारवपरा ) ऋद्धि, रस, सातगौरव में तत्पर रहे हुए, (बहवे ) अनेक अनुद्योगी व्यक्ति (धम्म वीमंसएणं ) धर्म के विचार से ( मोसं ) मृषा-असत्यं-अधर्म को भी धर्मरूप से (परूवेति) प्ररूपित करते हैं । सू-७॥ શાશ્વત છે. કાળવાદીઓની તે માન્યતા અસત્યરૂપ તે કારણે છે કે કાળને જ જે કર્તા માનવામાં આવે તે સ્ત્રી જ્યારે તરુણ અવસ્થાએ પહોંચે ત્યારે તેને પણ પુરુષની જેમ દાઢી મૂછ આવવી જોઈએ, તથા વધ્યાને પુત્ર કે જોઈએ, હથેલીમાં બાલ ઉગવા જોઈએ, પણ તેમાંનું કંઈ પણ બનતું કથી. તેથી પૂર્વોક્ત से मधा वा मिथ्या प्र३५४॥ ४२ छ सेभ मानले , “ एवं" से २१ प्रमाणे “ केइ" 20 " करणालसा " पोताना तव्य पालनमा मासु यधने मन " इड्ढिरससायगारवपरा” ऋद्धि, २स मने सात मभिमानमा रत थइने “ बहवे " मने अनुधो सो “धम्मवीमसएणं " भन! यासथी "मोसं ' भृषा-असत्य-२५भने ५४ धर्म३थे “प्ररूवेति' ५३पित ४२ छ ।सू-७॥
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર