________________
१५८
प्रश्रव्याकरणसूत्रे
न च - नैव ' हु' निश्चयेन ' मोक्खो ' मोक्ष: 'अस्थि' अस्ति, 'त्ति ' इति समाप्ति सूचकः । तस्य फलविपाकस्योपभोगं विना जीवस्य मोक्षो न भवतीत्यर्थः ।
अथ न हि येन केनापि प्रतिपादितोऽर्थः श्रद्धेयवचनो भवति प्रामाण्यसन्देहादित्याशङ्कानिवर्तियितुमस्य साक्षात्ममाणभूतपरमात्मप्रतिपादितत्वेन प्रामाण्य निरूपणाय प्रमाणयन्नाह - ' एवमाहंसु ' इत्यादि, एवम् = उक्तरीत्या ' आहंसु ' ऊचुः- अतीतास्तीर्थङ्करगणधरादयः । तथा ' नायकुलनंदणो' ज्ञातकुलनन्दनः= ज्ञातकुलं = सिद्धार्थकुलं, तस्य नन्दनः = आनन्दकारकः ' महप्पा ' महात्मा = परमात्मरूपः, ' जिणो' जिनः = रागाद्यन्तरङ्गशत्रुजेता, वीरवरणामधेज्जो' वीरवरनामधेयः प्रशस्तनामा भगवान् महावीरः, ' पाणवहस्स ' प्राणवधस्य ' फल विवागं ' फलविपाकं ' कहेसीय ' कथितवान् = यथाऽतीता जिना : कथितवन्तस्तथैवायं भगवान् महावीरोऽपि प्रतिपादयतिस्मेत्यर्थः । अस्याध्ययनस्य महावीरोक्तत्व विपाक भोगे विना जीवका ( न य हु मोक्खोअस्थि ) कभी भी छुटकारा नहीं हो सकता है । इस कथन को प्रमाणभूत सिद्ध करने के लिये सूत्र - कार इसमें साक्षात् प्रमाणभूत परमात्मा द्वारा प्रतिपादितता सिद्ध करने के लिये कहते हैं कि ऐसा जो मैंने कहा है वह अपनी ओर से नहीं कहा है, किन्तु ( एवमाहंसु ) अतीत तीर्थकर एवं गणधर आदि देवों ने ऐसा कहा है तथा ( नायकुलनंदणो महप्पा जिणो उ वीरवर णामघेज्जो पाणवहस्स फलविवागं कहेसीय ) ज्ञातकुलनंदन - सिद्धार्थ के कुल को आनंद देने वाले - परमात्मरूप, जिन-रागादिक अंतरंग शत्रु के विजेता प्रशस्तनाम वाले श्री भगवान् महावीर ने भी प्राणवध का फल ऐसा ही अतीत तीर्थकरों के कथनानुसार कहा है । ( एसो सो पाणवहो चंडो रुद्दो खुदो साहसिओ अणारिओ निरिघणो निस्संसो महम्मओ परभओ हु मोक्खो अथ કદી પણ છુટકારા થઇ શકતા નથી, આ કથનને પ્રમાણભૂત સિદ્ધ કરવાને માટે સૂત્રકાર તેનાં સાક્ષાત્ પ્રમાણુરૂપ પરમાત્માદ્વારા તેની પ્રતિપાતિતા સિદ્ધ કરવાને માટે કહે છે કે—એવું મે' જે કહ્યું છે તે મારી તરફથી કહ્યું નથી પણ एवमाह सु ” અતીત તીર્થંકર અને ગણધર આદિ દવેએ એવુ કહેલ છે, તથા नायकुलनन्दणो महपा जिणो उ वीरवर णामघेज्जो पाणवहस्स फलविवागं कहेसीय " ज्ञातष्टुणनद्दन-सिद्धार्थनां डुजने આનંદ દેનાર પરમાત્મારૂપ, જિન-રાગ આદિ આંતરિક શત્રુઓ પર વિજય મેળવનાર પ્રશસ્ત નામવાળા શ્રી ભગવાન મહાવીરે પણ પ્રાણવધનું ફળ એવુ
""
66
66
मतीत तीर्थ रोना उथनानुसार ४ उडेस छे - " एसो सो पाणवहो चण्डो रुद्द खुद्द साहसिओ अणारिओ निग्विणो निस्संसो महभओ पइभओ अइभओ
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
66
