________________
१४२
प्रश्रव्याकरणसूत्रे
कीदृशमे केन्द्रियत्वम् ? इत्याह- पुढवी जलजलणमाख्यवणय्फइ' पृथिवी - जलज्य लनमारुतवनस्पतिकं, पृथिव्यप्तेजोवायुवनस्पतिरूपम् । तदपि पृथिव्यादिकं कीदृशम् ? इत्याह-' मुहुमबायरं ' सूक्ष्मवादरं = सुक्ष्मवाद र नामकर्मोदयसम्पाद्यम् 'पज्जतमपज्जत्तं ' पर्याप्तमपर्याप्तं - पर्याप्ताऽपर्याप्तनामकर्मोदयसम्पाद्यम् । तथा 'पत्तेय सरीरणामसाहारणं प्रत्येकशरीरनामसाधारणं, तत्र प्रत्येकशरीरनाम - यदुदयाज्जीवं जीवं प्रति भिन्नं शरीरमुपजायते तत् - पृथिव्यप्तेजोवायु-प्रत्येक वनस्प तिरूपं, साधारण= साधारणनाम= यदुदयाद् अनन्तानां जीवानामेकं शरीरं भवति
,
रहते हैं, इस प्रकारका संबंध यहां लगा लेना चाहिये । एकेन्द्रियों के भेद इस प्रकार हैं- (पुढवि जल-जलण - मारुय-वणष्फइ सुहुमबायरं च) पृथिवी जल, अग्नि, वायु और वनस्पति ये सब एकेन्द्रिय जीव हैं इनके सूक्ष्म और बादर ये दो भेद हैं । सूक्ष्म नामकर्म के उदय से जीव पृथिव्यादि रूप सूक्ष्म एकेन्द्रिय और बादर नाम कर्म के उदय से बादर पृथिव्यादि एकेन्द्रिय होता है । (पज्जत्तमपज्जत्तं ) ये दोनों प्रकार के जीव पर्याप्त और अपर्याप्त होते हैं । पर्याप्त नाम कर्म के उदय से जीव पर्याप्त होता है और अपर्याप्त नामकर्म के उदय से अपर्याप्त होता है। (पत्तेयसरीरणामसाहारणं च ) जिसके उदय से जीव जीव का भिन्न २ शरीर होता है वह प्रत्येक शरीर नामकर्म है । यह प्रत्येक शरीर नामकर्म का उदय पृथिवी अप्तेज वायु और प्रत्येक वनस्पति के होता है । तथा जिस के उदय से अनंत जीवों का एक ही शरीर होता है वह साधारण नामकर्म
પ્રકારના સંબંધ અહીં સમજી લેવાના છે. એકેન્દ્રિયાના ભેદ આ પ્રમાણે છે
(6
पुढवि जल - जलण - मारुय - वणप्फइसुहुमबायर च" पृथिवी, ४१, अग्नि, વાયુ અને વનસ્પતિ એ સઘળા એકેન્દ્રિય જીવા છે. તેના બે ભેદ છે-સૂક્ષ્મ અને ખાદર સૂક્ષ્મ નામકના ઉદયથી જીવ પૃથિવી આહિરૂપ સૂક્ષ્મ એકેન્દ્રિય અને ખાદર નામકર્મના ઉદયથી માદર પૃથિવી આદિ એકેન્દ્રિય થાય છે. " पज्जत्तमपज्जत्तं " ते भन्ने प्रारना व पर्याप्त भने अपर्याप्त होय छे. પર્યાપ્ત નામ કર્મોના ઉદ્દયથી જીવ પર્યંત થાય છે અને અપર્યાપ્ત નામક ના ઉદયથી અપર્યો થાય છે पत्तेयसरीरणामसाहारणं च " नेना उध्यथी દરેક જીવનું ભિન્ન ભિન્ન શરીર હાય છે તે પ્રત્યેક શરીર નામકમ કહેવાય छे. ते प्रत्ये नाभम्भनो उदय पृथिवी, भण, तेल, वायु भने प्रत्येक वनસ્પતિને હોય છે. તથા જેના ઉદયથી અનંત જીવાનુ` એક જ શરીર હાય છે તે સાધારણુ નામકમ છે, અને તેને ઉત્ક્રય અનન્તકાય વનસ્પતિમાં જ હોય છે,
6"
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
