________________
अर्थबोधिनी टीका वर्ग ३ सुनक्षत्रादि नवकुमारवर्णनम्
१४३
दीनामध्ययनानां केाऽर्थः प्रज्ञप्तः । सुधर्मस्वामी जम्बूस्वामिनं प्रत्याह- हे जम्बू: ! काकन्द्यां नगर्यो भद्रासार्थवाह्याः पुत्रः सुनक्षत्रो नाम आसीत् । तस्य सबै वर्णनं धन्यकुमारवद्विज्ञेयम् ।
एवं सुनक्षत्रवदन् शेषा अपि अष्ट कुमारा वक्तव्याः, नवरं = विशेषस्तु आनुपूर्व्या = अनुक्रमशः द्वौ ऋषिदास - पेल्लकौ राजगृहे नगरे जातौ । द्वौ रामपुत्रचन्द्रिको साकेते = अयोध्यायां, द्वौ = पृष्टिमातृक- पेढालपुत्रौ वाणिज्यग्रामे, नवमः पोहिलो हस्तिनापुरे, दशमथ वेहल्लो राजगृहे नगरे संजातः ।
नवानां धन्यकुमारादीनां जनन्यो भद्रानाम्न्य आसन, एकैकस्य जननी भद्रानाम्नी पृथक् पृथगासीदिति भावः । धन्यकुमारादीनां नवानां निष्क्रमणं प्रथम अध्ययनका भगवान् ने यह अर्थ कहा है तो हे भगवन् ! द्वितीय आदि शेष अध्ययनों का क्या अर्थ प्ररूपित किया है ? ।
श्री सुधर्मास्वामी श्री जम्बूस्वामी को संबोधित कर इस प्रकार बोले - हे जम्बू ! काकन्दीनगरी में भद्रा सार्थवाही के सुनक्षत्र - नामक एक पुत्र था ! इसका सारा वर्णन धन्यकुमार के समान है । केवल धन्यकुमार की दीक्षा - पर्याय नव मास की थी तो सुनक्षत्र अनगार की बहुत वर्षों के दीक्षा पर्याय थी ।
इस प्रकार सुनक्षत्र के समान शेष आठों ही कुमारों का जीवनवृत समझना चाहिये । विशेषता यही है कि इन में क्रमशः दो - ऋषिदास और पेल्लक - राजगृह नगर में, दो - रामपुत्र और चन्द्रिक - अयोध्या में, दो - पृष्ठमातृक और पेढालपुत्र - वाणिज्य - ग्राम में, नववा पोहिल - हस्तिनापुर में तथा दशवां - वेहलकुमार राजगृह नगर में उत्पन्न हुआ । धन्यकुमार आदि नवों कुमारों की भद्रा-नामक मातायें
શ્રીસુધર્માસ્વામી શ્રીજ ખૂસ્વામીને સ ંખેધી આ પ્રમાણે ખલ્યા હે જમ્મૂ ! કાકન્દી નગરીમાં ભદ્રા સાવાહીને સુનક્ષત્ર નામે એક પુત્ર હતા. તેનું સઘળું વન ધન્યકુમારની માફકજ છે, કેવળ ધન્યકુમારની દીક્ષાપર્યાય નવ માસની હતી તે સુનક્ષત્ર અણગારની દીક્ષાપર્યાંય ઘણા વર્ષોની હતી.
એ રીતે સુનક્ષત્ર સમાન શેષ આઠેય કુમારોનું જીવનવૃત્તાન્ત સમજવું જોઈએ. વિશેષતા એજ છે કે એઆમાં ક્રમશ : બે—ઋષિદાસ અને પેલ્લક રાજગૃહ નગરમાં, એ-રામપુત્ર અને ચંદ્રિક અયેાધ્યામાં બે–પૃષ્ટમાતૃક અને પેઢાલપુત્ર વાણિજ્યગ્રામમાં ઉત્પન્ન થયા. નવમાં પાટ્ટિલ હસ્તિનાપુરમાં, તથા દશમાં વેહલ કુમાર રાજગૃહનગરમાં ઉત્પન્ન થયા. ધન્યકુમાર આદિ નવેય કુમારાની ભદ્રાનામની માતા હતી. પ્રત્યેકની
શ્રી અનુત્તરોપપાતિક સૂત્ર
