________________
११२
__ श्री अनुत्तरोपपातिकदशाङ्गसूत्रे रतिशुष्कत्वात्केवलमस्थिचर्मधमनीमिस्तस्य बाहू सुष्कसर्पसमानौ जातौः ।
तथा शिथिलकटालिकाभ्यामिव-शिथिला-श्लथवन्धना कटालिका-अश्वारोहणसाधनपदालम्बनोपकरणं 'पागडा' इति भाषायां, तद्वत् लम्बमानाभ्याम्, अग्रहस्ताभ्यां बाहोरपृभूताभ्यां कराभ्यां लक्षितः। तस्य करौ तुरङ्गपृष्ठादधोभागे पार्श्वद्वये लम्वमानौ अश्वारोहणसाधनपदालम्बनोपकरणभूताविव जातौ ।
तथा कम्पनवातिक इव-कम्पनवातव्याधिसंयुक्त इव वेपमानया कम्पमानया शीर्षघटया-घटीव शीर्ष शीर्षघटी, तयोपलक्षितः । तीव्रतरतपश्चरणेन मांसशोणितयोः शुष्कतया तस्य शीर्षे लघुघटीसदृशं कम्पनवातन्यांधियुक्तपुरुषस्य मस्तकमिव सततं कम्पमानं जातम् । तथा प्रम्लानवदनकमला शुष्कमुखकमला, तस्य मुखं शुष्ककमलमिव रूक्षं संजातमित्यर्थः । उद्भटघटमुखः-उद्भटं-स्फुटितं घटस्य मुखमिव मुखं यस्य स उद्भटघटमुखः। घटस्योपरि प्रान्तभागमात्र त्रुटिते सति यथा घटस्य मुखं विरूपं भवति तद्वद् ओष्ठयोनितरां शुष्कतया धन्यमुनेर्मुखं विलक्षणं संजातम् ।। हुए सांपों के समान दिखाई देती थीं । उनके हाथों के दोनों पंजे, ढीले बन्धनवाले, दोनों तरफ लटकते हुए घोडे के पागडो के समान दिखाई देते थे। उनका मस्तक तीव्र तपस्या के कारण शोणित एवं मांस के सुख जाने से मिट्टीकी छोटी कलशी के समान हो गया था, एवं कम्पन बातरोगवाले मनुष्य के मस्तक की तरह प्रतिक्षण हिलता- डग डग करता रहता था ।
उनका मुख-चेहरा, सुखे हुए कमल के समान रूक्ष हो गया था। उनका मुंह, ओंठों के सुखजाने से टूटे हुए मुखवाले घडे के समान बिलक्षण हो गया था। उनके दांतों और नेत्र अंडे बैठ जाने से गहरी (ऊंडी) कुप्पी के समान हो गये थे । હાડકા, ચામડા તથા નસોની જાળ વાળી, સુકેલા સાપની માફક દેખાતી હતી. તેમના હાથના અને પંજ, ઢીલા બન્થનવાળા બન્ને બાજુ લટક્તા ઘેડાના પાગડાની માફક દેખાતા હતા. તેમનું મસ્તક ઉગ્ર તપશ્ચર્યા ને કારણે શેણિત અને માંસ સુકાઈ જાવાથી માટીની ન્હાની લેટિની માફક થઈ ગયું હતું. તેમજ કમ્પવા રગ વાળા મનુષ્યના મસ્તકની માફક પ્રતિક્ષણ હાલતું ડગ ડગ કરતું રહેતું હતું.
તેમનું મોટું સુકેલ કમળની માફક રૂક્ષ થઈ ગયું હતું. તેમનું મોટું છેઠના સુકાઈ જાવાથી ટુટેલ મેઢા વાળા ઘડાની માફક વિચિત્ર થઈ ગયેલ હતું તેમનાં બને નેત્ર ઉંડા બેસી જાવાથી ઉંડી કુપીની માફક થઈ ગયા હતાં.
શ્રી અનુત્તરોપપાતિક સૂત્ર
