________________
अर्थबोधन टीका वर्ग ३ धन्यकुमारस्य प्रतिबोधः
८३
स्स कण्हो, जाव पव्वइए अणगारे जाए इरियासमिए जाव गुत्तबंभारी ॥ ६ ॥
छाया - ततः खलु स धन्यो दारकः, यावत् - यथा जमालिस्तथा आपृच्छति, मूर्छिता, उक्तप्रत्युक्ता यथा महाबलो यावत्-यदा नो शक्रोति यथा स्थापत्यापुत्रः जितशत्रुमापृच्छति, छत्रचामराणि०, स्वयमेव जितशत्रुनिष्क्रमणं करोति यथा स्थापत्यापुत्रस्य कृष्णः यावत् प्रब्रजितोऽनगारो जात ईर्यासमिता यावत् गुप्तब्रह्मचारी | सू० ६ ॥
टीका- 'तए णं से' इत्यादि । ततोऽसौ धन्यकुमारः स्वगृहं गत्वा अम्बां=स्वमातरं भद्रां सार्थवाहीम् आपृच्छति यथा जामालिर्मातापितरौ पृष्टवान् । धन्यकुमारस्याश्रुतपूर्व वैराग्यपरिपूर्ण वचनं श्रुत्वा माता भद्रा सार्थबाही मूच्छिता = मूर्छा प्राप्ता । उक्तमत्युक्ता = शीताद्युपचारेण लब्धचेतनायास्तस्याः स्वपुत्रेण धन्यकुमारेण सह प्रव्रज्याग्रहण - तत्प्रतिषेधविषयकवचनमतिवचनरूपा =उक्तिप्रत्युक्तिर्बभूवेत्यर्थः । यथा महाबलः = महाबलवत् यावत् यदा न शक्नोति पुत्रं गृहे स्थापयितुं भद्रा सार्थवाही, तदा साऽनिच्छयैव तस्य निष्क्रमणमनु
'त णं से' इत्यादि । तदनन्तर वह धन्यकुमार अपने घर जाकर अपनी माता भद्रा सार्थवाही से पूछता है, जिस प्रकार जमालिने अपने मातापिता को पूछा था ।
पूर्व कभी नहीं सुने हुए ऐसे, धन्यकुमार के वैराग्यपूर्ण वचन सुनकर माता भद्रा सार्थवाही मूच्छित हो गई । शीतादि अनेक प्रकार के उपचारों से मूच्र्छा दूर होनेपर उसके तथा धन्यकुमार के दीक्षा विषयक उक्ति-प्रत्युक्तिरूप संवाद (उत्तर- प्रत्युत्तर) हुआ। जब वह महाबल के समान धन्यकुमार को घरमें रखने के लिए समर्थ नहीं हुई, तब वह भद्रा सार्थवाही विवश होकर उसको संसार
6
तणं से' इत्याहि त्यारमाह ते धन्यकुमार पोताने घेर लाने पोतानी માતા ભદ્રા સાવાહીને પૂછે છે. જેવી રીતે જમાલીએ પોતાના માતાપિતાને પૂછ્યું હતું. પૂર્વે કયારે પણ નહિં સાંભળેલ એવા ધન્યકુમારના વૈરાગ્યપૂર્ણ વચન સાંભળી માતા ભદ્રા—સાવાહી સૂચ્છિત થઇ ગઇ. શીતળ આદિ અનેક પ્રકારના ઉપચારોથી સૂર્યાં દૂર થયા પછી તેને તથા ધન્યકુમારને દીક્ષા વિષયે ઉકિત-પ્રદ્યુકિતરૂપ સંવાદ (ઉત્તર–પ્રત્યુત્તર) થયા. જ્યારે તે મહાખલની માફ્ક ધન્યકુમારને ઘરમાં રાખવા સમ ન થઇ ત્યારે તે ભદ્રા-સા`વાહી વિવશ થઇને સંસારનિષ્ક્રમણ (દીક્ષા) ની આજ્ઞા આપે
શ્રી અનુત્તરોપપાતિક સૂત્ર
