________________
अर्थबोधिनी टीका वर्ग ३ पुद्गलपरावर्तवर्णनम्
( औदारिकादिपुद्गलपरावर्ताः) । तत्र-औदारिकशरीरे वर्तमानो जीवो यदा सकललोकवर्तिनः सर्वानौदारिकशरीरयोग्यपरमाणूत् औदारिकशरीरतया सामस्त्येन स्पृशति परिणमयति, परिभुज्य२ मुञ्चति तदा स स्पर्श औदारिकपुद्गलपरावतः कथ्यते । एवं वैक्रियपरमाणून वैक्रियशरीरतया सामस्त्येन एक एव जीवो यदा स्पृशति परिणमयति परिभुज्य२ मुञ्चति तदा स वैक्रियपुद्गलपरावर्त्तः । एवं शेषा अपि तैजसादिपुद्गलपरावर्ता विज्ञेयाः ।
। द्रव्यपुद्गलपरावतः । इह किलानादिसंसारे परिभ्रमन् कश्चिदेको जीवो यदाऽनन्तानन्तभवग्रहणैः
औदारिकादि-पुद्गलापरावर्त । औदारिक शरीर में स्थित जीवात्मा जब समस्त लोकवर्ती औदारिक शरीर योग्य सब परमाणुओंको सामस्त्यरूप से औदारिक शरीरपने स्पर्श करता है, परिणमन करता है और उपभोगकर छोड देता है तब वह स्पर्श औदारिक पुद्गल परावर्त कहलाता है। एवं वैक्रिय शरीर स्थित जीव जब समस्त लोकवर्ती वैक्रिय शरीर के योग्य परमाणुओको समस्त रूपसे स्पर्श करता है, परिणमन करता है और उपभोग कर-कर छोड देता है तब वह वैक्रिय पुद्गल परावर्त होता है। इसी प्रकार तैजस आदि समस्त पुद्गल परावर्त जान लेना चाहिये।
द्रव्य-पुद्गलपरावर्त । इस अनादि संसारमें भ्रमण करताहुआ कोइ एक जीव जब
ઔદારિકાદિ-પુદ્ગલ-પરાવર્તન ઔદારિક શરીરમાં સ્થિત જીવાત્મા જ્યારે સમસ્ત લેકવતી ઔદારિક શરીર
સવે પરમાણુઓને સમસ્ત રૂપથી દારિકશરીરપણે સ્પર્શ કરે છે, પરિણમન કરે છે. અને ઉપભેગા કરીને છેડે છે. ત્યારે તે સ્પર્શ દાશ્મિ-પુદગલ-પરાવર્ત કહેવાય છે. એમજ વૈકિય-શરીર–સ્થિત જીવ જ્યારે સમસ્તલકવતી ક્રિય-શરીર-ગ્ય પરમાણુઓને સમસ્ત-રૂપથી સ્પર્શ, પરિણમન અને ઉપભેગા કરીને છેડે છે, ત્યારે તે વૈકિય-પુલ–પરાવર્ત થાય છે. એવી રીતે તેજસ આદિ સમસ્ત પુદગલપરાવર્ત જાણું લેવા.
द्रव्य-धुलपवत. આ અનાદિ સંસારમાં ભવભ્રમણ કરતાં કરતાં કેક જીવ જ્યારે અનન્ત અનન્ત
શ્રી અનુત્તરોપપાતિક સૂત્ર
